XVI C 170/17

XVI C 170/17


(1) Sygn. akt XVI C 170/17
(2) WYROK
(3) W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
(4) Dnia 27 listopada 2017 r.
(5) Sąd Rejonowy dla W. M.w W., Wydział XVI Cywilny, w następującym składzie: Przewodniczący: SSR Ewa Suchecka- Bartnik
(6) Protokolant : Aleksandra Zawadzka
(7) po rozpoznaniu w dniu 13 listopada 2017r. w W., na rozprawie sprawy
(8) z powództwa A. A. (1), A. A. (2)
(9) przeciwko (...) Bank (...) S.A z siedzibą w W.
(10) o zapłatę
(11) 1.
(12) Zasądza od pozwanego (...) Banku (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powodów A. A. (1) i A. A. (2) kwotę (...),13 (czterdzieści cztery tysiące sześćset dwadzieścia cztery i 13/100) złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 24 stycznia 2017 roku do dnia zapłaty;
(13) 2.
(14) Oddala powództwo w pozostałym zakresie;
(15) 3.
(16) Zasadza od pozwanego (...) Banku (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powodów A. A. (1) i A. A. (2) kwotę 1000 (jeden tysiąc) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.
(17) Sygn. akt XVI C 170/17
(18) UZASADNIENIE
(19) W pozwie z dnia 05 stycznia 2017 roku uzupełnionym w piśmie procesowym z dnia 25 stycznia 2016 roku i zmienionym częściowo w piśmie z dnia 16 maja 2017 roku, powodowie A. A. (1) i A. A. (2) skierowanym przeciwko (...) Banku (...) S.A. z siedzibą w W. (zwany w dalszej części uzasadnienia Bankiem lub (...) S.A.”) wnieśli o:
(20) I.
(21) zasądzenie od pozwanego na ich rzecz kwoty 44624,13 zł z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia będącą nienależytym świadczeniem powodów w postaci prowizji pobranej od udzielonego kredytu w wysokości 1793,63 zł oraz częścią kwoty nienależnego świadczenia powodów spełnionego na rzecz pozwanego i jego poprzednika prawnego N. Bank w postaci wpłaconych rat kredytu w okresie od raty wpłaconej w dniu 15 lutego 2007 roku do raty wpłaconej 16 maja 2011 roku w kwocie 42830,50 zł z uwagi na całkowitą nieważność umowy o kredyt mieszkaniowy nr (...)06- (...) (zwaną dalej „Umową kredytu”) zawartą w dniu 5 stycznia 2007 roku, niezgodnych z prawem postanowień umownych to jest § 1 ust. 1 części szczególnej umowy (zwane dalej (...)) § 1 ust. 2 Części Ogólnej Umowy (zwane dalej (...)), § 11 ust. 2 (...), § 13 ust. 7 i ust. 3 (...), § 7 ust. 7 (...) oraz § 1 pkt 31 Ogólnych Warunków Udzielenia przez (...) Bank (...) S.A. Kredytu Mieszkaniowego (...) H. (zwane dalej „OWU”) w wyniku których :
(22) 1)
(23) w Umowie kredytu kwota udzielanego kredytu nie została określona ani bezpośrednio ani pośrednio, co jest niezgodne z art. 69 p.b., a ponadto N. Bank na podstawie tej Umowy był uprawniony do samodzielnego kształtowania wysokości świadczenia głównego Powodów,
(24) 2)
(25) raty kapitałowe, jak i odsetkowe były w momencie ich spłaty przeliczane przez Bank (...) po kursie bankowym sprzedaży, który był ustalany jednostronnie, bez wskazania jakichkolwiek parametrów obiektywizujących, co również doprowadziło do jednostronnego ukształtowania umowy, która z swej natury powinna być kształtowana przez strony umowy lub przez wskazanie czynników obiektywnych i tym samym naruszenia art. 353(1) k.c.
(26) - a w ten sposób powstała niezgodność Umowy kredytu z art. 69 p.b. jak i z art. 353(1) k.c. powoduje na podstawie art. 58 § 1 k.c. bezwzględną nieważność czynności prawnej, czyli w tym przypadku zawartej Umowy kredytowej.
(27) Wnieśli nadto o zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powodów ustawowych odsetek ustawowych za opóźnienie na podstawie art. 481 k.c. w zw. z art. 455 k.c. od żądanej kwoty, naliczonych od dnia wniesienia Pozwu do dnia zapłaty i o zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powoda zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.
(28) W przypadku nieuznania przez Sąd zasadności roszczenia zgłoszonego w pkt. I wnieśli o:
(29) II.
(30) Orzeczenie, by Pozwany na podstawie art. 69 p.b w zw. z art. 353 (1) k.c. w zw. z art. 359 w zw. z art. 358 (1) w zw. z art. 58 § 3 k.c. w zw. z art. 405 oraz w zw. z art. 410 § 1 i 2 k.c., zapłacił Powodom kwotę 24 484,74 zł z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia Pozwanego względem Powodów, będącą kwotą nienależnych świadczeń Powoda spełnionych na rzecz Pozwanego i jego poprzednika prawnego N. Bank w okresie od 5 stycznia 2007 r. do 15 grudnia 2016 r., wynikającego z zastosowania w Umowie kredytu, którą Powodowie zawarli z poprzednikiem prawnym Pozwanego tj. (...) Bank (...) S.A. 5 stycznia 2007 w oparciu o bezskuteczność całej umowy kredytu wobec braku możliwości wykonania umowy po usunięciu klauzul abuzywnych:
(31) a)
(32) niezgodnych z prawem postanowień umownych dotyczących indeksacji udostępnionej Powodom kwoty kapitału kredytu do kursu franka szwajcarskiego ( (...)) według Tabeli kursów walut obcych obowiązującej w Banku (...), w
(33) dniu uruchomienia kredytu - tj. postanowień zawartych w przepisach: § 1 ust. 1 Części Szczególnej Umowy, § 1 ust. 2 Części Ogólnej Umowy, § 11 ust. 2 Części Ogólnej Umowy i § 1 pkt 31 OWU oraz
(34) b)
(35) niezgodnego z prawem postanowienia umownego dotyczącego indeksacji rat kapitałowych spłacanego kredytu do kursu franka szwajcarskiego według Tabel kursów walut obcych obowiązujących w Banku (...) w dniu spłaty - tj. postanowienia zawartego z § 13 ust. 7 ust. 3 Części Ogólnej Umowy w zw. z § 1 pkt 31 OWU,
(36) które są sprzeczne z art. 69 p.b w zw. z art. 353 (1), art. 359, art. 358 (1) oraz art. 58 § 3 k.c., przy czym nienależne świadczenie polegało na tym, że Pozwany (oraz jego poprzednik prawny N. Bank) pobierał od Powodów wyższe kwoty tytułem spłaty kredytu niż pobierałby, gdyby nie stosował opisanych wyżej nieważnych postanowień umownych dotyczących indeksacji walutowej, odnoszącej się do udostępnionego kapitału kredytu, co doprowadziło do powstania bezpodstawnego wzbogacenia Pozwanego kosztem Powodów w części odpowiadającej różnicy pomiędzy wysokością kapitału kredytu ustaloną przez N. Bank jako zadłużenia Powodów z zastosowaniem nieważnych postanowień Umowy kredytowej, powstałą w wyniku indeksacji kwoty uruchomionego kredytu w złotych do franka szwajcarskiego a wysokością kapitału kredytu udostępnionego Powodom w złotych (tzw. waloryzacja kwoty kapitału przy wypłacie kredytu), wysokością wpłaconych rat kapitałowych kredytu, która była ustalana przez N. Bank oraz Pozwanego z zastosowaniem nieważnych postanowień Umowy kredytowej a wysokością rat kapitałowych, które Powodowie byliby zobowiązani zapłacić, gdyby Pozwany (oraz odpowiednio N. Bank) nie dokonywał indeksacji tego kwoty kapitału przy obliczaniu rat na podstawie nieważnych klauzul umownych (tzw. waloryzacja kwoty kapitału przy spłacie kredytu).
(37) Wnieśli nadto o zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powodów ustawowych odsetek ustawowych za opóźnienie na podstawie art. 481 k.c. w zw. z art. 455 k.c. od żądanej kwoty, naliczonych od dnia wniesienia Pozwu do dnia zapłaty i o zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powoda zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.
(38) W przypadku nieuznania przez Sąd zasadności roszczenia z punktu I i II wnieśli o:
(39) III.
(40) orzeczenie, by pozwany na podstawie art. 385 (1) k.c. - art. 385 (3) k.c. w zw. z art. 405 k.c. w zw. z art. 410 § 1 i 2 k.c. zapłacił Powodom kwotę 44 624,13 zł w oparciu o bezskuteczność niektórych pojedynczych postanowień umownych z uwagi na abuzywność pojedynczych postanowień z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia Pozwanego względem Powodów, będącą nienależnym świadczeniem Powodów w postaci pobranej od nich prowizji od udzielonego kredytu w wysokości 1 793, 63 zł, oraz częścią kwoty nienależnego świadczenia Powodów spełnionego na rzecz Pozwanego i jego poprzednika prawnego N. Bank w postaci wpłaconych rat kredytu w okresie od raty wpłaconej 15 lutego 2007 do raty wpłaconej 16 maja 2011 r., wynikających z zawarcia w Umowie kredytu, którą Powodowie zawarli z poprzednikiem prawnym Pozwanego tj. (...) Bank (...) S.A. 5 stycznia 2007 r.:
(41) a)
(42) niedozwolonego postanowienia umownego dotyczącego określenia kwoty udzielonego kredytu tj. § 1 ust. 1 (...), zgodnie z którym „Kredyt denominowany udzielony w złotych w kwocie stanowiącej równowartość 49.928,34 CHF” w zw. z postanowieniem § 1 ust. 2 (...): „W przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej, kwota kredytu w złotych zostanie określona poprzez przeliczenie na złote kwoty wyrażonej w walucie, w której kredyt jest denominowany, według kursu kupna tej waluty, zgodnie z Tabelą kursów z dnia uruchomienia środków.”, czego wynikiem jest brak określenia głównych świadczeń stron co powoduje, że w Umowie kredytu nie została określona ani bezpośrednio ani pośrednio, ani w jednej (złotych), ani w drugiej (frankach szwajcarskich) walucie kwota kredytu, a przede wszystkim zawarta w § 1 ust. 1 (...) kwota 49.928,34 CHF nie jest kwotą kredytu,
(43) b)
(44) niedozwolonego postanowienia umownego dotyczącego waloryzacji kwoty wypłacanego kredytu tj.§ 11 ust. 2 (...), zgodnie z którym „Do przeliczeń kwot walut uruchamianego kredytu stosuje się kurs kupna waluty obcej według Tabeli kursów z dnia wypłaty środków.”,
(45) c)
(46) niedozwolonego postanowienia umownego dotyczącego waloryzacji wysokości rat kapitałowo-odsetkowych tj. § 13 ust. 7 ust. 3 (...), zgodnie z którym „W przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej do przeliczeń wysokości rat kapitałowo- odsetkowych stosuje się kurs sprzedaży danej waluty według Tabeli kursów obowiązującej w Banku z dnia spłaty.”
(47) d)
(48) niedozwolonego postanowienia umownego dotyczącego waloryzacji wysokości prowizji tj. § 7 ust. 7 (...), zgodnie z którym „Do przeliczenia kwot prowizji z waluty obcej na złote, stosuje się kurs sprzedaży danej waluty według Tabeli kursów, obowiązującej w dniu zapłaty prowizji”.
(49) e)
(50) Niedozwolonego postanowienia umownego w § 1 pkt 31 OWU: „Dla potrzeb Ogólnych warunków poszczególne użyte w nich określenia oznaczają: Tabela kursów - aktualna „Tabela kursów walutowych (...) Bank (...) S.A.”, obowiązująca w momencie dokonywania przeliczeń kursowych.”
(51) Wnieśli nadto o zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powodów ustawowych odsetek ustawowych za opóźnienie na podstawie art. 481 k.c. w zw. z art. 455 k.c. od żądanej kwoty, naliczonych od dnia wniesienia Pozwu do dnia zapłaty i o zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powoda zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.
(52) W przypadku nieuznania przez Sąd zasadności roszczenia z punktu I , II i III wnieśli o:
(53) IV. orzeczenie, by Pozwany na podstawie art. 385 (1) k.c. - art. 385 (3) k.c. w zw. z art. 405 k.c. oraz w zw. z art. 410 § 1 i 2 k.c. zapłacił Powodom kwotę 28 783,65 zł (słownie: dwadzieścia osiem tysięcy siedemset osiemdziesiąt trzy złote, sześćdziesiąt pięć groszy), z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia Pozwanego względem Powodów, będącą kwotą nienależnych świadczeń Powoda spełnionych na rzecz Pozwanego i jego poprzednika prawnego N. Bank w okresie od 5 stycznia 2007 r. do 15 grudnia 2016 r., wynikającego z zawarcia w Umowie kredytu, którą Powodowie zawarli z poprzednikiem prawnym Pozwanego tj. (...) Bank (...) S.A. 5 stycznia 2007 r.:
(54) 1)
(55) niedozwolonego postanowienia umownego dotyczącego określenia kwoty udzielonego kredytu tj. § 1 ust. 1 (...), zgodnie z którym „Kredyt denominowany udzielony w złotych w kwocie stanowiącej równowartość 49.928,34 CHF” w zw. z postanowieniem § 1 ust. 2 (...): „W przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej, kwota kredytu w złotych zostanie określona poprzez przeliczenie na złote kwoty wyrażonej w walucie, w której kredyt jest denominowany, według kursu kupna tej waluty, zgodnie z Tabelą kursów z dnia uruchomienia środków.”, czego wynikiem jest brak określenia głównych świadczeń stron co powoduje, że w Umowie kredytu nie została określona ani bezpośrednio ani pośrednio, ani w jednej (złotych), ani w drugiej (frankach szwajcarskich) walucie kwota kredytu, a przede wszystkim zawarta w § 1 ust. 1 (...) kwota 49.928,34 CHF nie jest kwotą kredytu,
(56) 2)
(57) niedozwolonego postanowienia umownego dotyczącego waloryzacji kwoty wypłacanego kredytu tj.§ 11 ust. 2 (...), zgodnie z którym „Do przeliczeń kwot walut uruchamianego kredytu stosuje się kurs kupna waluty obcej według Tabeli kursów z dnia wypłaty środków.”,
(58) 3)
(59) niedozwolonego postanowienia umownego dotyczącego waloryzacji wysokości rat kapitałowo-odsetkowych tj. § 13 ust. 7 ust. 3 (...), zgodnie z którym „W przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej do przeliczeń wysokości rat kapitałowo- odsetkowych stosuje się kurs sprzedaży danej waluty według Tabeli kursów obowiązującej w Banku z dnia spłaty.”
(60) 4)
(61) niedozwolonego postanowienia umownego dotyczącego waloryzacji wysokości prowizji tj. § 7 ust. 7 (...), zgodnie z którym „Do przeliczenia kwot prowizji z waluty obcej na złote, stosuje się kurs sprzedaży danej waluty według Tabeli kursów, obowiązującej w dniu zapłaty prowizji”.
(62) 5)
(63) Niedozwolonego postanowienia umownego w § 1 pkt 31 OWU: „Dla potrzeb Ogólnych warunków poszczególne użyte w nich określenia oznaczają: Tabela kursów - aktualna „Tabela kursów walutowych (...) Bank (...) S.A.”, obowiązująca w momencie dokonywania przeliczeń kursowych.”
(64) przy czym Powodowie uiścili na rzecz Pozwanego (oraz jego poprzednika N. Bank) nienależne świadczenie w związku z tym, że Pozwany (lub odpowiednio N. Bank):
(65) 1.
(66) ustalił wyższą kwotę zadłużenia wyrażoną we frankach szwajcarskich aniżeli kwota wynikająca z braku zastosowania niedozwolonej klauzuli waloryzacyjnej przy wypłacie kredytu,
(67) 2.
(68) pobierał od Powodów wyższe kwoty tytułem spłaty rat kredytu i prowizji niż pobierałby, gdyby nie stosował opisanych wyżej niedozwolonych postanowień umownych dotyczących waloryzacji rat kredytu,
(69) - co doprowadziło do powstania bezpodstawnego wzbogacenia Pozwanego kosztem Powodów w części odpowiadającej różnicy pomiędzy:
(70) i.
(71) sumą rat kapitałowo-odsetkowych wpłaconych przez Powodów z tytułu zawartej Umowy kredytu, w wysokości wynikającej z zastosowania wymienionych wyżej niedozwolonych klauzul umownych dotyczących waloryzacji wysokości kwoty wypłaconego kapitału i rat, a należnymi N. Bank (...) od Powodów tytułem spłaty kredytu kwotami obliczonymi bez waloryzacji wysokości świadczeń kredytobiorcy, która to różnica w tym przypadku wynosi 28 769,99 zł
(72) ii.
(73) wysokością pobranej przez N. Bank od Powodów prowizji w wysokości wynikającej z zastosowania wymienionej wyżej niedozwolonej klauzuli waloryzacyjnej, a wysokością prowizji, która byłaby obliczona bez zastosowania klauzuli waloryzacyjnej, który to różnica w tym przypadku wynosi 13,66 zł.
(74) Wnieśli nadto o zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powodów ustawowych odsetek ustawowych za opóźnienie na podstawie art. 481 k.c. w zw. z art. 455 k.c. od żądanej kwoty, naliczonych od dnia wniesienia Pozwu do dnia zapłaty i o zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powoda zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.
(75) W uzasadnieniu co do żądania z punktu I. wskazali w szczególności, iż kredyt zawarty między stronami – dokładnie nimi a poprzednikiem prawnym powoda był kredytem w walucie PLN, mając zatem charakter indeksowanego a nie denominowanego. Podnieśli, że w umowie kredytu Umowie kredytu nie została określona ani bezpośrednio ani pośrednio ani w jednej (złotych) ani w drugiej (frankach szwajcarskich) walucie kwota kredytu, a przede wszystkim zawarta w § 1 ust. 1 (...) kwota 49.928,34 CHF nie jest kwotą kredytu, a ponadto N. Bank na podstawie tej Umowy był uprawniony do samodzielnego kształtowania wysokości świadczenia głównego Powodów. Także z powyższego tytułu została zawyżona prowizja od udzielenia kredytu, która dodatkowo została przeliczona według jednostronnie określonego przez N. Bank kursu (§ 7 ust. 7 (...)). Wskazali zatem, że cała powyższa konstrukcja przesądza, że w Umowie kwota kredytu nie została określona ani bezpośrednio ani pośrednio, co nie jest zgodnie z art. 69 p.b. a ponadto N. Bank na podstawie tej Umowy była uprawniony do samodzielnego kształtowania wysokości świadczenia
(76) głównego Powodów. Zarówno niezgodność z art. 69 p.b. jak i z art. 3531 k.c. z każdym z osobna a tym bardziej naruszonymi obydwoma powyższymi przepisami w jednej umowie, powoduje bezwzględną nieważność czynności
(77) prawnej na podstawie art. 58 § 1 k.c. zgodnie z którym czynność sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Ze względu na wagę naruszeń oraz brak przepisów dyspozytywnych pozwalających zastąpić nieważne postanowienia Umowy kredytowej w ocenie Powodów Umowa kredytu powinna zostać uznana za nieważną w całości a nie w części (art. 58 ust. 1 k.c. w zw. z art. 58 ust. 3 k.c.).
(78) W dalszej kolejności powyższe rozwiązanie miało oczywisty wpływ na wysokość wypłaconego kredytu oraz wysokość rat-kapitałowo odsetkowych, gdyż Bank (...) nie tylko zobowiązał Powodów do spłaty jednostronnie ustalonego zawyżonego kapitału, lecz także naliczał od niego odsetki. Dodatkowo sam kapitał jak i odsetki były ponownie przeliczane przez Bank (...) po kursie bankowym sprzedaży (czyli innym niż kurs wypłaty kredytu), który była ustalany jednostronnie bez wskazania jakichkolwiek parametrów obiektywizujących (§ 11 ust. 3 (...) i § 13 ust. 7 pkt 3 (...)).
(79) W dalszej części pozwu zawarli uzasadnienie każdego z pozostałych roszczeń ewentualnych oraz uzasadnienie wysokości każdej z ewentualnie żądanych kwot.
(80) W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości, kwestionując roszczenie dochodzone pozwem tak co do zasady jak i wysokości, zarówno w zakresie podstawy prawnej i faktycznej powództwa. Podniósł zarzut przedawnienia roszczenia powodów zastrzegając, że podniesienie tego zarzutu nie stanowi uznania roszczeń dochodzonych przez powodów. Nadto wniósł o zasądzenie solidarnie od powodów na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Oświadczył, iż:
(81) • zaprzecza temu, że pozwany Bank działał z naruszeniem Rekomendacji S, wydanej przez Komisję Nadzoru Finansowego;
(82) • zaprzecza temu, że pozwany Bank jest odpowiedzialny za ponoszenie przez powodów ujemnych skutków zmiany kursu waluty;
(83) • zaprzecza temu, że kredyt mieszkaniowy N.-H. nr (...)06- (...) narusza zasady współżycia społecznego i dobrych obyczajów;
(84) • zaprzecza temu, że umowa przyznawała pozwanemu prawo do swobodnego decydowania o wysokości kursu walut;
(85) • zaprzecza temu, że jakikolwiek kursy walut stosowane przez pozwany Bank były ustalone swobodnie, jednostronnie, w oderwaniu od realiów rynkowych;
(86) • zaprzecza temu, że pozwany Bank działał z naruszeniem interesów konsumenta.
(87) Wniósł nadto o zasądzenie solidarnie od powodów na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wedle norm przepisanych. Zakwestionował w szczególności twierdzenia powodów odnoszące się do tego, iż postanowienia umowy kredytu stanowią klauzule niedozwolone bądź też pozostawały sprzeczne z treścią art. 69 Prawa bankowego. Ponadto zaprzeczył, aby postanowienia umowy kredytu kształtowały prawa powodów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy. Wskazał na to, iż kredyt zgodnie z umową z dnia 5 stycznia 2017 roku był kredytem w walucie (...). Argumentował, że w przypadku kredytu denominowanego w najbardziej typowym ujęciu, kwota kredytu wyrażana jest w walucie obcej (co potwierdza § 1 ust. 1 (...) Umowy kredytu). W razie udostępniania (wypłaty) tego rodzaju kredytu w walucie polskiej, co jest możliwe, acz nie jest to reguła, kurs danej waluty wpływa na wysokość wypłacanych środków w złotówkach. Kwota i waluta zobowiązania jest jednak niezmienna i stanowi ją wartość podana we frankach szwajcarskich (w umowie kredytu 49.928,34 CHF). W przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej konstrukcja kredytu jest inna. Kwota kredytu wyrażona zostaje bowiem w walucie polskiej i w takiej walucie jest wypłacana. Dopiero zaś po wypłacie kwota ta przeliczana jest na walutę obcą po kursie obowiązującym w dniu wypłaty. Szczegółowo omówił kwestię ryzyka kursowego.
(88) Kolejno zakwestionował możliwość konstruowania roszczeń z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia (nienależnego świadczenia) wewnątrz umownych stosunków zobowiązaniowych.
(89) Wskazał, że kwestionowane w niniejszym postępowaniu postanowienia umowy kredytu stanowiły przedmiot indywidualnych uzgodnień z powodami. To powodowie dokonali wyboru zarówno tego jaki kredyt ma im zostać udzielony na podstawie umowy kredytu i jakie mają być warunki tej umowy. podniósł, iż analizowane postanowienia dotyczące denominacji świadczeń stron umów kredytu spełniają wymóg jednoznaczności i dotyczą głównych świadczeń stron, a zatem wyłączona jest ich ocena pod katem abuzywności. Nadto zakwestionował pozostałe przesłanki uznania ich za abuzywne.
(90) Niezależnie od powyższego pozwany podniósł, że gdyby nawet przyjąć, iż powołane we wcześniejszych fragmentach odpowiedzi na pozew argumenty kontrfaktycznie, wbrew powołanym powyżej poglądom doktryny i orzecznictwa, są chybione, to okoliczność ta nie uzasadnia uznania powództwa za zasadne, albowiem w żaden sposób nie wpływają na istnienie i wysokość wierzytelności Banku względem powodów. Usunięcie zakwestionowanych klauzul z umowy kredytu nie zmieni tego, że powodowie nadal zobowiązani są do zwrotu na rzecz Banku kredytu w kwocie i walucie
(91) określonej w § 2 ust. 1 (...). Zgodnie bowiem z art. 3851 § 2 k.c. nawet, gdy któreś z postanowień umowy uznane zostanie za niedozwolone umowa wiąże strony w pozostałym zakresie. W takim przypadku lukę powstałą w razie wyeliminowania z umowy kwestionowanego postanowienia wypełnić powinny odpowiednie przepisy prawa, w tym w szczególności przepisy ogólne o skutkach czynności prawnej (art. 56 k.c. oraz art. 354 § I k.c.).
(92) Na uzasadnienie zgłoszonego zarzutu przedawnienia powołał się na art. 731 k.c. jak i na fakt, iż powodowie dochodzą zwrotu świadczeń okresowych, które zgodnie z art. 118 k.c. przedawniają się z upływem 3 lat.
(93) W piśmie z dnia 16 maja 2017 roku powodowie podtrzymali stanowisko wyrażone w pozwie, zaprzeczyli negocjowaniu z nimi którychkolwiek postanowień umowy. Powodowie wskazali, że zarówno w przypadku stwierdzenia nieważności umowy jak i w przypadku stwierdzenia abuzywności wskazanych w pozwie klauzul umownych, oświadczenia klienta o akceptacji ryzyka kursowego i ryzyka stopy procentowej nie mają żadnego znaczenia, gdyż sprzeczność Umowy kredytu z prawem oraz jej abuzywność nie odnoszą się, ani do ryzyka kursowego, ani też do ryzyka stopy procentowej. Powodowie na wszelki wypadek jedynie zgłosili, że w przedstawionych oświadczeniach w ogóle nie wytłumaczono, na czym polegają powyższe ryzyka i żadne oświadczenie klienta nie sanuje nieważności bezwzględnej umowy ani abuzywności jej postanowień. Powodowie uznali za niezwiązane z treścią pozwu wywody Pozwanego dotyczące kształtowania się wartości walut względem siebie, gdyż są to pewne zależności ekonomiczne, na których Powodowie nie oparli swojego powództwa, a tym samym nie mają znaczenia dla sprawy (punkty 13-20, punkty 66- 71, 75-78). Przykładowo opisywanie kursów rynkowych nie ma dla sprawy prawnego znaczenia, jeśli zasady określania tych kursów były jednostronnie ustalane przez Pozwanego. Potwierdzili, że dochodzenie przez nich roszczeń wynika z dokumentów wystawionych przez bank (nieważność, całkowita abuzywność) lub z prostych działań opartych na dokumentach bankowych i oficjalnie publikowanych kursów Narodowego Banku Polskiego. Każde twierdzenie Powodów w zakresie wyliczeń opiera się o wskazane weryfikowalne działania matematyczne, które są oparte na powyższych dokumentach, które są dla Pozwanego, jako jego własne lub jako organu władz polskich niepodważalne. Szczegółowe wyliczenia, oparte o powyższe dokumenty znajdują się bezpośrednio w pozwie, załącznikach do pozwu, piśmie Powodów z 25 stycznia 2017 r. oraz w niniejszym piśmie. Stwierdzili, że istnieje możliwość ukształtowania kredytu denominowanego i indeksowanego bez wad prawnych, lecz Pozwany temu zadaniu nie sprostał tworząc wielopoziomowo ułomny prawnie stosunek prawny. wskazali iż kwestionowane postanowienia nie dotyczą głównych świadczeń stron, niezależnie od tego nie wypełniają kryterium jednoznaczności. Zanegowali twierdzenie Pozwanego zgodnie, z którym abuzywne świadczenia można zastąpić przepisami prawa lub zwyczajem. zakwestionowali zarzut przedawnienia.
(94) W piśmie tym dokonali zmiany powództwa o charakterze ewentualnym (zgłoszonym na wypadek nieuznania za zasadne żądania zgłoszonego w punkcie I Pozwu) oświadczając, iż cofają żądanie z pkt II pozwu, przenosząc przeniesienie argumentacji z pkt II pozwu do pkt I pozwu oraz uzupełnienie argumentacji pkt I Pozwu.
(95) Ponadto, uzupełnili argumentację zawartą w pkt I o sprzeczność Umowy kredytowej z art. 358 § 1 k.c. w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia Umowy kredytowej w zw. z art. 2 pkt 18, w zw. z pkt 16, w zw z art. 3 oraz w zw. z art. 9 Prawa dewizowego w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia Umowy kredytowej, stwierdzając, iż podzielają i uznają za w pełni aktualną dla niniejszej sprawy argumentację wskazaną przez Sąd Okręgowy Warszawie-Praga w Warszawie w wyroku z dnia 2 grudnia 2016 r. ( sygn. akt III C 75/16) w tym zakresie.
(96) Podnieśli zarzut braku określenia waluty kredytu, co w przedmiotowej sprawie wiąże się nierozłącznie z brakiem określenia kwoty kredytu. Jak wynika z odpowiedzi na Pozew, Pozwany uważa, że kwota kredytu jest wyrażona we frankach szwajcarskich (pkt 6 Odpowiedzi na pozew), tymczasem zgodnie z par. 1 ust. 1 (...)Kredyt mieszkaniowy N.- H. jest udzielany w złotych”, a zgodnie z par. 1 ust. (...)Kredyt denominowany udzielony w złotych...”. Ponadto we wniosku o kredyt hipoteczny przeznaczony na finansowanie zakupu/zamiany nieruchomości na rynku wtórnym (w aktach sprawy dostarczony przez Pozwanego) w rubryce „kwota kredytu” wpisano 115.000 PLN (a nie (...)). Bardziej szczegółowa analiza Umowy kredytu prowadzi do wniosku, że na gruncie Umowy kredytu de facto nie określono w ogóle waluty kredytu, co jest pochodną braku określenia kwoty kredytu. W powyższym zakresie Umowa kredytowa jest niezgodna z bezwzględnie obowiązującym art. 69 ust. 2 pkt 2 p.b., a tym samym jest kolejnym argumentem za uznaniem pełnej nieważności Umowy kredytowej.
(97) Wreszcie powodowie oświadczyli, iż ograniczają żądanie zawarte w pkt IV Pozwu do kwoty 7 194,66 zł tj. do okresu wpłaty rat od 15 lutego 2007 r. do 15 stycznia 2014 r. Na kwotę tą składa się różnica pomiędzy sumą rat kredytu faktycznie zapłaconych w okresie od 15 lutego 2007 r. do 15 stycznia 2014 r. a sumą rat, którą Powodowie zobowiązani byliby zapłacić, w przypadku uznania klauzuli indeksacyjnej ze abuzywną. Suma zapłaconych we wskazanych okresie rat wynosiła 60 864, 00 zł, natomiast suma rat bez uwzględnienia indeksacji wynosiłaby w tym okresie 53 682,65 zł. Różnica pomiędzy tymi kwotami wynosi 7 181,00 zł. Do kwoty tej należy dodać różnicę pomiędzy wysokością pobranej prowizji a jej wysokością bez zastosowania klauzuli indeksacyjnej wynoszącą 13,66 zł (tj. różnicy pomiędzy wartością prowizji z uwzględnieniem kursu sprzedaży banku a wartością prowizji z uwzględnieniem kursu sprzedaży NBP). Suma kwoty 7 181,00 zł i kwoty 13,66 zł stanowi żądaną kwotę 7 194,66 zł. Uzasadnienie wyrażone w pkt IV Pozwu, odnoszące się do dotychczas żądanej kwoty pozostaje w pełni aktualne w przypadku powyższego ograniczenia.
(98) W piśmie z dnia 18 maja 2017 roku powodowie uściślili, iż w odniesieniu do żądania z pkt II wycofano żądanie jako odrębne roszczenie alternatywne a uzasadnienie żądania do punktu II pozwu powodowie włączają do żądania z punktu 1 pozwu, a w odniesieniu do żądania z punktu IV roszczenie stanowi różnicę pomiędzy ratami wpłaconymi od pierwszej raty z 15 lutego 2007 roku do raty z dnia 15 stycznia 2014 roku a ratami z tego samego okresu w przypadku uznania klauzul waloryzacyjnych za bezskuteczne i pozostawieniu pozostałych warunków umowy bez zmian. Do wartości tej została dodana wartość jaką powinna mieć prowizja bez zastosowania klauzuli waloryzacyjnej. Podali, że użyli w wyliczeniach powszechnie dostępnych oficjalnych kursów NBP.
(99) W piśmie procesowym z dnia 06 lipca 2017 roku pozwany podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie, wskazał na motywy działania powodów uzasadniające wystąpienie z powództwem w niniejszej sprawie, odniósł się do kwestii oprocentowania kredytu. Powołał się na przepisy ustawy zmieniającej ustawę Prawo bankowe- tak zwanej antyspreadowej i zakwestionował sprzeczność umowy z przepisami prawa.
(100) W piśmie procesowym z dnia 23 sierpnia 2017 roku powodowie podtrzymali dotychczasowe stanowisko w sprawie dodatkowo podnosząc, iż dla oceny nieważności umowy i abuzywności jej postanowień decydujący jest moment zawarcia umowy a zatem bez znaczenia pozostają twierdzenia pozwanego co do rzekomego stosowania przez bank kursu rynkowego czy ustawa antyspreadowa. podtrzymali stanowisko, iż z umowy zawartej między stronami nie wynika zaś jednoznacznie ani waluta kredytu ani jego kwota, co najwyżej można wyinterpretować, że kredyt został udzielony w walucie polskiej. zwrócili uwagę na to, iż kwota kredytu określona przez pozwanego jako saldo początkowe wynosiła 48427,17 CHF a nie jak wskazuje pozwany w tym procesie 49928,34 CHF. Zakwestionowali twierdzenie pozwanego, by powodowie wykorzystali kwotę 49928,34 CHF, kwota taka nie została im postawiona do dyspozycji, jako że jedyną kwotą wypłaconą faktycznie przez bank była kwota 115.000 zł, która została uwidoczniona zresztą we wniosku o wypłatę kredytu. podkreślili , iż postanowienie z § 1 ust. 1 (...) wskazuje, iż walutą kredytu był
(101) złoty, który był jedynie indeksowany do (...), bez określenia kwoty kredytu w złotych. Podnieśli, że skutkiem braku określenia essentialia negotii umowy kredytu jest nieważność umowy, na której skutki powodowie wyrażają zgodę. podtrzymali twierdzenie o zawarciu w umowie klauzuli waloryzacyjnej. Dodatkowo zauważyli, iż waluta kredytu powinna być spójna z walutą w której wyrażona jest hipoteka zabezpieczająca ten kredyt. Wskazali, iż żadne z żądań powodów nie opiera się na kwestii odnoszącej się do ryzyka kursowego, wskazali jednak, iż w oświadczeniu klienta o akceptacji ryzyka kursowego pominięta została całkowicie kwestia tego, ze pomimo spłat kredytu wartość kredytu może wzrosnąć, a jednorazowa spłata kredytu do której powodowie są uprawnieni będzie skutkowała skonsumowaniem przez powodów wszystkich wzrostów kursu waluty do której kredyt jest indeksowany co spowoduje że takie uprawnienie jest iluzoryczne a powodowie stają niewolnikami własnej nieruchomości jako aktywa niesprzedawalnego. Zakwestionowali rzetelność informacji o ryzyku kredytowym. Zakwestionowali fakt doręczenia im kiedykolwiek instrukcji przedłożonej przez pozwanego. Wskazali, że oferta kredytu w złotówkach nigdy nie została im przedstawiona, bo od razu wyrazili zainteresowanie kredytem indeksowanym w złotówkach. zaprzeczyli, by którekolwiek z postanowień umowy były z nimi negocjowane, zaprzeczyli by mechanizm kredytu denominowanego w walucie obcej został im wyjaśniony. zakwestionowali istnienie w polskim prawie normy prawnej pozwalającej zastąpić abuzywne postanowienie odnoszące się do wysokości kursu waluty.
(102) Istotny pogląd w sprawie przedstawił Prezes UOKIK (k. 438-449) oraz Rzecznik (...) (k. 489- 532)
(103) W piśmie z dnia 09 października 2017 roku pozwany podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie. Wskazał, iż kwotę kredytu w (...) oddał do dyspozycji powodów poprzez umieszczenie jej na rachunku kredytu prowadzonym w (...) nr (...), a jedynie jego wypłata nastąpiła w złotych. Wskazał, że na skutek różnic kursowych kwota kredytu była na dzień uruchomienia kredytu kwotą przewyższającą kwotę wymaganą do realizacji celu kredytowego- różnica kursowa powodowała zatem, że powodowie uzyskaliby kwotę wyższą niż przez nich wnioskowana, wobec tego kwota przewyższająca należność potrzebą do realizacji celu kredytowego została zaliczona na spłatę tego kredytu pomniejszając należność z dnia uruchomienia produktu do kwoty 48427,17 CHF. Zakwestionował twierdzenia powodów co do legalności kredytu walutowego. Wskazał, iż gdyby kursy (...) kształtowałyby się w taki sposób, że wymagałyby przeznaczenia mniejszej ilości polskiego złotego na spłatę niż w dniu zawarcia umowy powodowie nie wystąpiliby z tym powództwem, a zatem ryzyko kursowe ma znaczenie dla oceny zasadności powództwa.
(104) W dalszym toku procesu strony podtrzymały dotychczasowe stanowisko w sprawie.
(105) Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
(106) A. A. (2) i A. A. (1) w dniu 18 grudnia 2006 roku złożyli w (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w G. I Oddział w K. wniosek o kredyt hipoteczny przeznaczony na sfinansowanie zakupu nieruchomości na rynku wtórnym zaznaczając jako walutę
(107) (...) z przeznaczeniem na zakup działki gruntu w miejscowości K. działka nr (...) gmina S. o powierzchni(...)m2 i cenie zakupu 145.000 zł i posiadanych środkach własnych w wysokości 30.000 zł. Wskazali, że wnioskowana kwota kredytu w PLN wynosi 115.000, a okres kredytowania 240 miesięcy z systemem równych rat kapitałowo-odsetkowych w opcji spłaty zamkniętej.
(108) (dowód: wniosek kredytowy z dnia 18 grudnia 2006 roku k. 163-164)
(109) W dniu 5 stycznia 2007 roku doszło do zawarcia między (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w G. jako Bankiem a A. A. (2) i A. A. (1) jako (...) umowy nr (...) o kredyt mieszkaniowy N. – H. zgodnie z którą bank udzielił kredytobiorcy kredytu hipotecznego na zasadach określonych w Części Szczególnej Umowy oraz Części Ogólnej Umowy a także w Ogólnych Warunkach udzielania przez (...) Bank (...) S.A. kredytu mieszkaniowego (...). W § 1 ust. 1 umowy strony określiły, iż przedmiotem umowy jest kredyt denominowany udzielony w złotych w kwocie stanowiącej równowartość 49928,34 CHF. W § 1 ust. 2 pkt 1 wskazano, iż przeznaczeniem kredytu było sfinansowanie części kosztów nabycia nieruchomości składającej się z działki gruntu nr (...) położonej w miejscowości K. gmina S..
(110) Okres kredytowania strony określiły w § 1 ust. 4 na czas od 5 stycznia 2007 roku do 4 stycznia 2027 roku. W §1 ust. 5 i 6 wskazano, że cena zakupu nieruchomości to 145.000 zł, a całkowity wkład własny 30.000 zł. W § 1 ust. 7 wskazano,
(111) iż kwota pozostająca do wpłaty na rachunek zbywcy wynosi 115.000 zł. Oprocentowanie kredytu określono w § 1 ust. 8 jako 4,53833% p.a. w przypadku uruchamiania środków w dniu podpisania niniejszej umowy, zaś warunki zmiany oprocentowania określone są w § 2 i 3 (...). Marża banku wynosi zgodnie z w § 1 ust. 9 umowy w dniu udzielenia kredytu 2,3 % p.a. i z mocy ust. 10 miała ulec obniżeniu o 1 pp z tytułu ustanowienia docelowego zabezpieczenia spłaty na warunkach określonych w § 3 st. 2 (...). W § 2 ust. 1 pkt 2 ustalono, iż prowizja za udzielenie kredytu denominowanego pobrana w złotych polskich w kwocie stanowiącej równowartość z zastrzeżeniem § 7 ust. 7 (...) wynosi 727,11 CHF.
(112) W § 3 umowy ustalono, iż zabezpieczenie spłaty kredytu docelowe stanowić będzie:
(113) - ust. 1 hipoteka kaucyjna na zabezpieczenie spłaty kapitału, odsetek i innych kosztów do kwoty 172500 zł ustanowiona na rzecz Banku na nieruchomości składającej się z działki o numerze ewidencyjnym (...) położonej w miejscowości K. S.;
(114) - ust. 2 weksel własny in blanco z klauzulą bez protestu wraz z deklaracją wekslową;
(115) - ust. 3 pełnomocnictwo do rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego kredytobiorcy prowadzonego w Banku.
(116) Nadto w § 3 ust. 4 przewidziano przejściowe ubezpieczenie kredytu na okres przejściowy w (...) S.A. na okres do dnia 5 stycznia 2008 roku , w ust. 5 § 3 dodatkowe (...) zawartej między Bankiem a N. Polska TU na Życie.
(117) Zgodnie z § 4 ust. 1 Umowy kredytu wypłata kredytu nastąpić miała nie później niż w ciągu 5 dni od daty spełnienia warunków określonych w ust. 5 to jest:
(118) 1)
(119) udokumentowania ustanowienia prawnych zabezpieczeń spłaty kredytu to jest przedłożenia w Banku:
(120) a)
(121) potwierdzonej przez Sąd rejonowy kopii wniosku o wpis hipoteki lub wniosek taki zostanie zawarty w akcie notarialnym o którym mowa w pkt 2litera a ;
(122) b)
(123) dowodu wniesienia opłaty sądowej z tytułu wpisu hipoteki lub potwierdzenie takie zostanie zawarte w akcie notarialnym o którym mowa w pkt 2litera a ;
(124) c)
(125) dowodu opłacenia podatku od czynności cywilnoprawnych z tytułu ustanowienia hipoteki lub potwierdzenie takie zostanie zawarte w akcie notarialnym o którym mowa w pkt 2litera a ;
(126) d)
(127) oświadczenia na formularzu (...) S.A. w przypadku ubezpieczenia na kredytu na okres przejściowy;
(128) e)
(129) certyfikatu ubezpieczenia w przypadku grupowego ubezpieczenia kredytu na życie kredytobiorcy;
(130) f)
(131) weksla własnego in blanco na rzecz banku wraz z deklaracją wekslową
(132) g)
(133) ustanowieniu pełnomocnictwa o którym mowa w § 3 ust. 3
(134) 2)
(135) udokumentowania nabycia praw do nieruchomości to jest przedłożenia w Banku
(136) a)
(137) umowy kupna sprzedaży przedmiotowej nieruchomości w formie aktu notarialnego zawierającej między innymi: - potwierdzenie wpłaty na rzecz zbywcy środków własnych w kwocie 30.000 zł;
(138) - potwierdzenie nie skorzystania przez Agencję Nieruchomości Rolnych z prawa pierwokupu;
(139) - rachunek bankowy zbywcy na który będzie miała zostać przelana reszta ceny zakupu pochodząca z kredytu;
(140) 3)
(141) złożenia na formularzu bankowym wniosku o wypłatę środków;
(142) 4)
(143) uiszczenia prowizji za udzielenie kredytu
(144) 5)
(145) przedłożenie oryginałów zaświadczeń z ZUS i US potwierdzających brak zaległości wobec w/w instytucji z tytułu działalności gospodarczej prowadzonej przez A. A. (1)
(146) W § 4 ust. 2 wskazano, iż rachunek do obsługi kredytu ma nr (...). Zgodnie z § 4 ust. 3 i 6 wypłata kredytu miała nastąpić jednorazowo przelewem na wskazany rachunek kredytu zbywcy wskazany w akcie notarialnym o którym mowa w ust. 5 pkt 2 litera a po spełnieniu warunków o których mowa w ust. 5. Z mocy § 4 ust. 7w przypadku niespełnienia warunków określonych w ust. 5 umowa ulegnie rozwiązaniu bez wzajemnych roszczeń stron.
(147) w § 4 ust. 8 ustalono, iż wypłata środków z kredytu denominowanego odbywa się na zasadach określonych w § 11 (...).
(148) Jak stanowił § 5 ust. 1 , 2, 4, 5, 6, 7, 8, 9 Spłata kredytu następuje do 04 stycznia 2027 roku zgodnie z harmonogramem spłat doręczanym kredytobiorcy w 240 równych ratach kapitałowo odsetkowych na rachunek bankowy nr (...) do 15 dnia każdego miesiąca, przy czym pierwsza spłata odsetek i kapitału następuje w dniu 15 lutego 2007 roku.
(149) Z mocy § 5 ust. 10 zasady spłaty kredytu określone są w § 13- 16 (...).
(150) Podpisy pod umową kredytu złożyli Kredytobiorcy A. A. (2) i A. A. (1) oraz w imieniu Banku (...).
(151) Pod treścią umowy kredytu zawarte jest między innymi oświadczenie podpisane przez kredytobiorców, iż zapoznali się z treścią otrzymanych Ogólnych Warunków udzielania przez (...) Bank (...) S.A. kredytu mieszkaniowego N.- H. oraz wyciągu z Tabeli Opłat i prowizji dla klientów indywidualnych w (...) Bank (...) S.A.
(152) Pod treścią umowy i oświadczeń znajduje się podpis doradcy kredytowego T. R. stwierdzający , że podpisy Kredytobiorców zostały złożone w jego obecności.
(153) W Części Ogólnej Umowy wskazano, iż stanowi ona wraz z (...) całość umowy o kredyt mieszkaniowy N. – H.. W punkcie 1. o nazwie waluta kredytu i oprocentowanie kredytu podpunkcie 1 o nazwie waluta kredytu (...) w § 1 ust. 1 wskazano, że kredyt mieszkaniowy N. –H. jest udzielany w złotych. w § 1 ust. 2 ustalono, iż w przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej kwota kredytu w złotych zostanie określona poprzez przeliczenie na złote kwoty wyrażonej w walucie w której kredyt jest denominowany, według kursu kupna tej waluty, zgodnie z Tabelą kursów z dnia uruchomienia środków. W § 1 ust. 3 ustalono, że w przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej:
(154) 1)
(155) zmiana kursu waluty wpływa na wypłacane w złotych przez Bank kwoty transz kredytu oraz na spłacane w złotych przez Kredytobiorcę kwoty rat kapitałowo-odsetkowych;
(156) 2)
(157) ryzyko związane ze zmianą kursu waluty ponosi kredytobiorca z uwzględnieniem § 11 ust. 2-4 oraz § 18 ust. 8.
(158) W części nr 2 poświęconej oprocentowaniu kredytu wskazano w § 2 ust. 1, 2 pkt 3, iż oprocentowanie kredytu określone w § 1 ust. 8 (...) ustalane jest według zmiennej stopy procentowej stanowiącej sumę odpowiedniej stopy bazowej powiększonej o marżę banku. Stopa bazowa odpowiada obowiązującej w ostatnim dniu roboczym przed dniem uruchomienia środków stawce LIBOR 6M w przypadku kredytów denominowanych w USD lub (...).
(159) Z mocy § 2 ust. 3 (...) stopa bazowa ustalona w umowie o kredyt obowiązuje do przedostatniego dnia włącznie , 6- miesięcznego okresu obrachunkowego, zaś z mocy § 2 ust. 4 zmiana stopy bazowej na stopę obowiązującą w ostatnim dniu roboczym przed dniem zmiany następuje ostatniego dnia każdego 6-miesiecznego okresu obrachunkowego lub najbliższego dnia roboczego następującego po tym dniu aż do dnia całkowitej spłaty kredytu, przy czym pierwsza zmiana następuje po 6 miesiącach licząc od dnia uruchomienia kredytu.
(160) W § 3 ust. 1 (...) wskazano, że marża banku określona w § 1 ust. 9 (...) pozostaje niezmienna przez cały okres kredytowania z wyłączeniem przypadków opisanych w ust. 2-6. przy tym z mocy § 3 ust. 2 ulega obniżeniu o wartość określona w § 1 ust. 10 pkt 1 (...) po ustanowieniu docelowego zabezpieczenia spłaty kredytu to jest po przedłożeniu w Banku odpisu księgi wieczystej z prawomocnym wpisem hipoteki na rzecz Banku.
(161) Zgodnie z § 3 ust. 7 w przypadku zmiany stopy bazowej kredytu lub marży banku wysokość oprocentowania kredytu zmieni się o tyle punktów procentowych ile wyniesie ta zmiana, zaś zmiana oprocentowania, jak stanowił ust. 8 pkt 1 , powoduje w systemie równych rat kapitałowo-odsetkowych zmianę wysokości odsetek oraz wysokości rat kapitałowych.
(162) Z mocy § 3 ust. 9 zmiana oprocentowania w trybie określonym w ust. 7 dokonywana jest jednostronnie przez Bank i nie wymaga aneksu do umowy. O zmianie oprocentowania Bank informuje kredytobiorcę i poręczycieli przesyłając zawiadomienie zawierające informację o wysokości najbliższych spłat, wymaganych do czasu planowanej zmiany stopy procentowej bądź na ich indywidualne życzenie aktualny harmonogram spłat.
(163) Określony w § 5 określający całkowity koszt kredytu nie dotyczył umowy zawartej między stronami wobec treści § 2 ust. 1 (...).
(164) Zgodnie z § 6 pkt 2 (...) Bank pobiera prowizję za udzielenie kredytu liczoną procentowo od kwoty udzielonego kredytu w wysokości określone w § 2 ust. 1 (...) prowizja jest płatna najpóźniej w dniu uruchomienia kredytu. Prowizje i opłaty płatne są gotówką w kasie, przelewem lub w formie pobrania z kwoty kredytu.
(165) Z mocy 7 ust. 1 wysokość pobieranych od kredytobiorcy prowizji i opłat ustalana jest na podstawie tabeli opłat i prowizji, której wyciąg stosownie do ust. 2 doręczany jest kredytobiorcy w dniu podpisania niniejszej umowy oraz każdorazowo w przypadku zmiany stawek prowizji. Zmiana tabeli Opłat i prowizji nie wymaga aneksu do umowy. Z mocy § 7 ust. 6 w przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej prowizje pobierane są w złotych w równowartości kwot wyrażonych w walucie obcej, przy czym z mocy ust. 7 do przeliczenia kwot prowizji z waluty obcej na złote stosuje się kurs sprzedaży danej waluty według tabeli kursów, obowiązującej w dniu zapłaty prowizji.
(166) W części IV pkt 1 dotyczącej wypłaty środków z kredytu denominowanego wskazano w § 11 ust.2i 3 iż w przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej wypłata środków następuje w złotych w kwocie stanowiącej równowartość wypłacanej kwoty wyrażonej w walucie obcej. (ust. 2) Do przeliczeń kwot walut uruchamianego kredytu stosuje się kurs kupna waluty obcej według Tabeli kursów z dnia wypłaty środków. W przypadku, jak stanowił ust. 4 § 11, kredytów denominowanych wypłacanych jednorazowo lub w transzach, gdy przyznana kwota kredytu na skutek różnic kursowych okaże się na dzień uruchomienia kredytu kwotą:
(167) 1)
(168) przewyższającą kwotę wymaganą do realizacji celu określonego w § 1 ust. 2 (...), bank uruchomi środki w wysokości stanowiącej równowartość w walucie kredytu kwoty niezbędnej do realizacji celu oraz dokona pomniejszenia salda zadłużenia poprzez spłatę kwoty niewykorzystanej;
(169) 2)
(170) niewystarczająca do realizacji celu określonego w § 1 ust. 2 (...) kredytobiorca związany jest do zbilansowania inwestycji poprzez uzupełnienie środków własnych przez wypłaceniem środków przez Bank.
(171) § 12 (...) dotyczył wypłaty środków przeznaczonych na finansowanie inwestycji budowlanej, który nie miał zastosowania do niniejszej umowy kredytu.
(172) W § 13 ust. 1 (...) (część V) wskazano, iż spłata kredytu powinna nastąpić w terminach i kwotach określonych w harmonogramie spłat, doręczanym Kredytobiorcom i poręczycielom po wypłacie kwoty kredytu. (ust. 1) Harmonogram ulega aktualizacji każdorazowo w przypadku zmiany oprocentowania kredytu (ust. 2) Z mocy § 13 ust. 3 w przypadku nie uruchomienia kredytu w miesiącu, w którym podpisano umowę, ilość rat może ulec zmniejszeniu, a spłata przebiegać będzie zgodnie z harmonogramem spłat. Zgodnie z § 13 ust. 7 (...) w przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej:
(173) 1)
(174) harmonogram spłat kredytu wyrażony jest w walucie w której kredyt jest denominowany;
(175) 2)
(176) spłata następuje w złotych, w równowartości kwot wyrażonych w walucie obcej;
(177) 3)
(178) do przeliczeń wysokości rat kapitałowo-odsetkowych spłacanego kredytu stosuje się kurs sprzedaży danej waluty według tabeli kursów z dnia spłaty.
(179) Zgodnie z § 13 ust. 4 za datę spłaty uważa się datę wpływu środków na rachunek obsługi kredytu określony w § 4 ust. 2 (...) z uwzględnieniem § 16.
(180) Z mocy § 17 (część (...)) kredytobiorca mógł ubiegać się w ciągu całego okresu kredytowania między innymi o zmianę waluty kredytu, podwyższenie kwoty kredytu. W postanowieniu tym nie sprecyzowano zasad zmiany waluty kredytu.
(181) W § 24 ust. 4 (...) wskazano, że w sprawach nieuregulowanych w niniejszej umowie maja zastosowanie postanowienia Ogólnych warunków udzielania przez (...) Bank (...) S.A. kredytu mieszkaniowego (...) oraz przepisu Prawa bankowego, kodeksu cywilnego i inne właściwe powszechnie obowiązujące przepisy prawa.
(182) Pod treścią (...) widnieją podpisy osób działających w imieniu Banku oraz jako kredytobiorców A. A. (2) i A. A. (1).
(183) (dowód: (...) z dnia 5 stycznia 2007 roku k. 52-55, (...) k. 56-64)
(184) Zgodnie z postanowieniami umowy miały do niej zastosowanie Ogólne warunki udzielania przez (...) Bank (...) S.A. kredytu mieszkaniowego (...), stanowiącego załącznik numer 3 do Regulaminu udzielania przez (...) Bank (...) S.A. Kredytu mieszkaniowego (...) z sierpnia 2006 roku, w którego § 1 pkt 20 wskazano, iż kredyt stanowi oznaczona do wysokości i waluty kwota środków pieniężnych oddana do dyspozycji kredytobiorcy na warunkach określonych w umowie, a w pkt 31 wskazano, iż tabela kursów to aktualna Tabela kursów (...) Bank (...) S.A. obowiązująca w banku w momencie dokonywania przeliczeń kursowych.
(185) W § 2 OWU wskazano, iż udzielanie kredytu następuje na podstawie umowy o kredyt której wzór stanowi określony numerowo załącznik do Regulaminu udzielania przez (...) Bank (...) S.A. Kredytu mieszkaniowego (...) zwany Częścią Szczególną umowy, który wraz z Częścią Ogólną Umowy stanowi całość umowy o kredyt mieszkaniowy (...).
(186) W § 3 OWU wskazano, iż marża banku dla kredytów mieszkaniowych określona jest w zarządzeniu Prezesa Zarządu banku w sprawie zasad i wysokości oprocentowania kredytów i pożyczek hipotecznych udzielanych przez Bank oraz uzależniona jest od :
(187) 1)
(188) stopnia ryzyka banku;
(189) 2)
(190) wysokości wkładu własnego kredytobiorcy
(191) 3)
(192) rodzaju zabezpieczenia kredytu na okres przejściowy
(193) 4)
(194) terminu wniesienia wkładu własnego
(195) 5)
(196) objęcia kredytu ubezpieczeniem finansowym od ryzyk związanych z niskim wkładem własnym
(197) 6)
(198) opcji spłaty
(199) 7)
(200) skali współpracy kredytobiorcy z bankiem oraz zakresu świadczonych usług.
(201) Wysokość marży jest określna w umowie i pozostaje niezmienna przez cały okres kredytowania, z wyłączeniem przypadków o których mowa w § 4 ust. 2-5- czyli ulega zmniejszeniu po ustanowieniu zabezpieczenia docelowego kredytu i po uzupełnieniu wkładu własnego pod określonymi warunkami.
(202) W § 10 OWU przewidziano, że kredytobiorca może ubiegać się o zmianę waluty kredytu. W ust. 5 tego § wskazano, że w przypadku przekształcania kredytu z opcji denominowanej w walucie obcej na opcję złotową kapitał pozostały do spłaty wyrażony w złotych zostaje przeliczony na walutę obcą po kursie kupna danej waluty według Tabeli Kursów obowiązującej w dniu podpisania aneksu do umowy, zaś zgodnie z ust. 6 w przypadku przekształcania kredytu z opcji denominowanej w walucie obcej na opcję złotową kapitał pozostały do spłaty wyrażony w walucie obcej zostaje przeliczony na złote po kursie sprzedaży danej waluty według Tabeli Kursów obowiązującej w dniu podpisania aneksu do umowy. W ust. 7 postanowiono, że w przypadku zmiany waluty kredytu kredytobiorca zobowiązany jest do złożenia w banku potwierdzonej przez Sąd Rejonowy kopii wniosku :
(203) 1)
(204) o ujawnienie w aktach księgi wieczystej dokonania zmiany waluty kredytu
(205) 2)
(206) o ewentualną zmianę wpisu hipoteki ( w przypadku przekształcenia kredytu złotowego w denominowany w walucie obcej jeżeli miał miejsce wpis hipoteki zwykłej i kaucyjnej).
(207) (dowód: OWU k. 65-73)
(208) Zawierając umowę z dnia 5 stycznia 2007 roku kredytobiorcy odpisali dwa oświadczenia:
(209) A.
(210) oświadczenie o akceptacji ryzyka kursowego oświadczając w szczególności, iż:
(211) 1.
(212) zostali poinformowani przez (...) Bank (...) S.A. o ponoszeniu przez nicuh ryzyka wynikającego ze zmiany kursu waluty, w przypadku zaciągnięcia kredytu mieszkaniowego (...) _ H. denominowanego w walucie obcej raz przyjęli do wiadomości i akceptują to ryzyko
(213) 2.
(214) przyjmują do wiadomości, że w przypadku kredytów denominowanych, gdy przyznana kwota kredytu na skutek różnic kursowych okaże się na dzień uruchomienia kredytu kwotą :
(215) 1)
(216) przewyższającą kwotę wymaganą do realizacji celu określonego w umowie o kredyt – Bank uruchomi środku w wysokości stanowiącej równowartość w walucie kredytu kwoty niezbędnej realizacji tego celu oraz dokona pomniejszenia salda zadłużenia poprzez spłatę kwoty niewykorzystanej
(217) 2)
(218) niewystarczającą do realizacji celu określonego w umowie o kredyt- zobowiązują się do dokonania dopłat ze środków własnych wynikających z ewentualnych różnic kursowych;
(219) 3.
(220) zobowiązują się , że w przypadku wzrostu kursu waluty, w jakiej denominowany jest kredyt , dokonają następujących czynności:
(221) 1)
(222) dołączą do kredytu (na żądanie Banku) dodatkowego kredytobiorcę, którego dochodu przywrócą zdolność kredytową- w przypadku utraty zdolności kredytowej;
(223) 2)
(224) ustanowią (na żądanie Banku) dodatkowe prawne zabezpieczenie lub zwiększą dotychczasowe zabezpieczenie- w przypadku relatywnego zmniejszenia wartości przyjętego prawnego zabezpieczenia spłaty kredytu;
(225) 3)
(226) dokonają (na żądanie Banku)ubezpieczenia finansowego od ryzyk, związanych z niskim wkładem własnym w sytuacji, gdy obciążenie kredytem nieruchomości stanowiącej prawne zabezpieczenie spłaty kredytu przekroczy 80% wartości tej nieruchomości.
(227) 4.
(228) oświadczyli, iż odrzucają ofertę udzielenia kredytu w złotych.
(229) B.
(230) oświadczenie o akceptacji ryzyka zmiennej stopy procentowej, w którym oświadczyli, iż zostali poinformowani o ryzyku wynikającym ze stosowania przy spłacie kredytu mieszkaniowego (...) zmiennej stopy procentowej i ryzyko to akceptują. Są świadomi, ze ewentualny wzrost stopy procentowej spowoduje wzrost raty kapitałowo-odsetkowej kredytu.
(231) (dowód: oświadczenia z dnia 5 stycznia 2007 roku k. 159, 160)
(232) Nadto w dniu 5 stycznia 2007 roku udzielili N.- Bank (...) S.A. nieodwołanego pełnomocnictwa do ich rachunku bankowego nr (...) w celu pobrania bez oddzielnej dyspozycji wszelkich kwot należnych z tytułu zobowiązań wynikających z umowy o kredyt nr (...)06- (...) z dnia 05 stycznia 2007 roku. Pełnomocnictwo to nie wygasa w razie śmierci kredytobiorcy.
(233) (dowód: pełnomocnictwo k. 161)
(234) Kredytobiorcy przed podpisaniem umowy z 5 stycznia 2007 roku, a po zapoznaniu się z jej treścią na spotkaniu w Banku w tym dniu, podjęli próbę negocjacji postanowień dotyczących zabezpieczenia umowy kredytu w postaci weksla in blanco poprzez wpisanie pewnych danych mających stanowić dla nich zabezpieczenie, gdyby weksel wpadł w niepowołane ręce. Okazało się jednak, iż negocjacje w tym zakresie są niemożliwe, cała dokumentacja kredytowa jest
(235) bowiem standardowa i nie można w niej niczego zmieniać. Nie podejmowali więc próby negocjacji innych postanowień umowy. Nie byli informowani przez bank w jaki sposób zostanie przez niego ustalony kurs kupna i sprzedaży waluty. Przed zawarciem tej umowy nie posiadali oni żadnych produktów finansowych w (...) Bank (...) S.A.
(236) W dniu podpisania umowy kredytu A. A. (1) był magistrem prawa, w dniu 27 maja 2007 roku uzyskał tytuł doktora nauk prawnych, współpracował przy tworzeniu komentarza do Prawa Bankowego przed zawarciem tej umowy, jednak zajmował się wyłącznie kwestiami transgranicznymi a nie kredytowymi. w momencie podpisywania umowy kredytu pracował w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów zajmując się legislacją i ochroną informacji niejawnych. Po zawarciu umowy kredytu został radcą prawnym.
(237) A. A. (2) od 10 lat jest pracownikiem Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w biurze Prawa i Ustroju. już po zawarciu umowy z 5 stycznia 2007 roku była zaangażowana w przygotowanie od strony legislacyjnej projektów ustaw dotyczących frankowiczów, w 2008 roku uzyskała tytuł doktora nauk prawnych.
(238) (zeznania powoda A. A. (1) od 00:03:00 do 00:30:50, zeznania powódki A. A. (2) od 00: 30:51 do 00:50:36 protokół rozprawy z dnia 13 listopada 2017 roku nagranie k. 556, w części zeznania świadka M. C. protokół rozprawy z dnia 19 maja 2017 roku od 00:09:04 do 00:33:03 płyta z nagraniem k. 269)
(239) W dniu zawarcia umowy kredytu z dnia 5 stycznia 2007 roku w Banku istniał dokument o nazwie „Instrukcja udzielania przez (...) Bank (...) S.A. kredytu mieszkaniowego (...) z listopada 2006 roku stanowiąca załącznik do zarządzenia nr (...) z dnia 24 listopada 2006 roku Prezesa Zarządu (...) Bank (...) S.A. stanowiący dokument wewnętrzny Banku, nieudostępniany jego klientom, która określała zasady, tryb i warunki udzielania przez (...) Bank (...) S.A. kredytu mieszkaniowego (...). W § 1 tej instrukcji wskazano, że warunki tryb udzielania tego kredytu na potrzeby klienta określone są w „Regulaminie udzielania przez (...) Bank (...) S.A. kredytu mieszkaniowego (...) w składającego się z następujących opracowań:
(240) 1)
(241) oferty udzielania tego kredytu mieszkaniowego, której wzór stanowi załącznik nr 1 do Regulaminu;
(242) 2)
(243) umowy o kredyt której wzór stanowi załącznik nr 2a, 2b, 2c do Regulaminu
(244) 3)
(245) ogólnych warunków udzielania przez (...) Bank (...) S.A. kredytu mieszkaniowego (...), który stanowi załącznik nr 3 do regulaminu.
(246) W § 1 ust. 4 Instrukcji ustalono, że akceptacje odstępstw od niniejszej instrukcji oraz innych procedur udzielania produktów hipotecznych , wydawane są zgodnie z posiadanymi uprawnieniami do podejmowania decyzji kredytowych w zakresie wnioskowanej kwoty kredytu. A w § 1 ust. 5 podano, że w przypadku odstępstw od obowiązujących w banku procedur udzielania produktów hipotecznych, propozycja kredytowa kierowana do osoby lub organu podejmującego decyzję powinna zawierać opis odstępstwa wraz z uzasadnieniem jego zastosowania.
(247) W § 1 ust. 9 pkt 22 podano, że kredyt to oznaczona co do wysokości i waluty kwota środków pieniężnych oddana do dyspozycji kredytobiorcy na warunkach określonych w umowie o kredyt, a pkt 33 że tabela kursów to aktualna tabela kursów walutowych (...) Bank (...) S.A. obowiązująca w banku w momencie dokonywania przeliczeń walutowych.
(248) w § 7 instrukcji ust. 1- 2 wskazano, że :
(249) 1.
(250) kredyt jest udzielany jako :
(251) 1)
(252) kredyt złotowy- w złotych;
(253) 2)
(254) kredyt denominowany w walucie obcej w złotych w kwocie stanowiącej równowartość kwoty kredytu wyrażonej w USD, EUR, (...), DKK, (...) i NOK
(255) 2.
(256) w przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej:
(257) 1)
(258) zmiana kursu waluty wpływa na wypłacane w złotych przez bank kwoty transz kredytu oraz na spłacane w złotych przez kredytobiorcę kwoty rat kapitałowo-odsetkowych
(259) 2)
(260) ryzyko związane ze zmiana kursu waluty ponosi kredytobiorca z uwzględnieniem § 9 ust. 6, § 52 ust. 3 oraz § 66 ust. 4 W § 8 wskazano, że minimalna kwota kredytu wynosi 10.000 zł.
(261) W § 13 ust. 1 instrukcji podano, że bank przyjmuje zabezpieczenie kredytu w formie hipoteki kaucyjnej lub zwykłej i kaucyjnej ustanawianej według następujących zasad:
(262) 1)
(263) w przypadku kredytu udzielonego w złotych :
(264) a)
(265) hipotekę kaucyjną w złotych ustanawianą do wysokości nie mniejszej niż 150% kwoty udzielonego kredytu bądź
(266) b)
(267) hipotekę zwykłą w złotych w wysokości 100% kwoty udzielonego kredytu zabezpieczającą spłatę kapitału oraz łącznie hipotekę kaucyjną do wysokości nie mniejszej niż 50% kwoty kredytu;
(268) 2)
(269) w przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej hipotekę kaucyjną w złotych ustanawianą do wysokości nie mniejszej niż 150% udzielonego kredytu.
(270) Instrukcja ta w rozdziale III regulowała procedury procesu udzielania kredytów przez pracowników Banku. W szczególności w § 38 ust. 2 pkt 2 w przypadku klienta zainteresowanego kredytem denominowanym w walucie obcej doradca kredytowy miał zaprezentować symulację wzrostu kosztów obsługi kredytu (wysokości rat kapitałowo- odsetkowych) w zależności od wzrostu kursu waluty w jakiej kredyt jest denominowany:
(271) 1)
(272) przy aktualnym poziomie kursu waluty bez zmian stopy procentowej ;
(273) 2)
(274) przy założeniu że stropy procentowe dla kredytu denominowanego są mniejsze niż dla kredytu złotowego, a kapitał kredytu denominowanego jest większy o 20%
(275) 3)
(276) przy wzroście kursu waluty w stopniu odpowiadających różnicy pomiędzy maksymalnym i minimalnym kursem waluty w ciągu ostatnich 12 miesięcy bez zmiany stóp procentowych
(277) Symulacje te sporządzane miały być na wzorze stanowiącym załącznik nr 3 do wniosku o kredyt.
(278) W § 42 ust. 3 pkt 3 wskazano, że termin rozpoznawania wniosku może ulec wydłużeniu m. in. w przypadku gdy kwota kredytu przekracza 300.000 zł.
(279) W § 47 ust. 5 podano, że w przypadku kredytów denominowanych w walucie obcej obowiązuje następujący sposób przeliczania do umowy o kredyt:
(280) 1)
(281) kwoty udzielonego kredytu określonej w § 1 ust. 1 (...)
(282) a)
(283) po kursie kupna danej waluty według Tabeli Kursów z dnia złożenia wniosku, gdy wnioskodawca wnioskuje o kwotę kredytu określoną w walucie obcej;
(284) b)
(285) po kursie kupna danej waluty według tabeli kursów z dnia podpisania umowy – w pozostałych przypadkach, przy czym w wypadku kredytów wypłacanych jednorazowo, przeliczona kwota przyznanego kredytu powiększana jesy o 3% bufor w celu zapewnienia bezpieczeństwa banku w przypadku różnic kursowych z uwzględnieniem § 52 ust. 3.
(286) Zgodnie zaś z § 52 instrukcji :
(287) 1.w przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej wypłata środków następuje w złotych w równowartości kwot wyrażonych w walucie obcej.
(288) 2. do przeliczeń kwot kredytu uruchamianego stosuje się kurs kupna waluty obcej według tabeli kursów z dnia wypłaty środków
(289) 3.w przypadku kredytów wypłacanych jednorazowo gdy przyznana kwota kredytu na skutek różnic kursowych okaże się na dzień uruchomienia kredytu kwotą :
(290) 1) przewyższającą kwotę wymaganą do realizacji celu określonego w umowie o kredyt Bank uruchomi środki w wysokości stanowiącej równowartość w walucie kredytu kwoty niezbędnej do realizacji celu oraz dokona pomniejszenia salda zadłużenia poprzez spłatę kwoty niewykorzystanej;
(291) 2)niewystarczającą do realizacji celu określonego w umowie o kredyt – kredytobiorca zobowiązany jest do dokonania na rzecz inwestora (zbywcy) dopłat ze środków własnych, wynikających z ewentualnych różnic kursowych
(292) W § 56 ust. 5 instrukcji wskazano zaś, że w przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej harmonogram spłat kredytu wyrażony jest w walucie w której kredyt jest denominowany, spłata następuje w złotych w równowartości kwot wyrażonych w walucie obcej, a do przeliczeń wysokości rat kapitałowo-odsetkowych spłacanego kredytu stosuje się kurs sprzedaży danej waluty według tabeli kursów z dnia spłaty.
(293) W § 56 ust. 6 wskazano, że spłata kredytu następuje w ten sposób, że :
(294) 1)
(295) kredytobiorca dokonuje wpłaty środków na rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy prowadzony przez bank lub bezpośrednio na rachunek obsługi kredyt;
(296) 2)
(297) bank probiera środki :
(298) a)
(299) z rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego kredytobiorcy na podstawie udzielonego bankowi pełnomocnictwa –w dniu wymagalności określonym w harmonogramie spłat lub
(300) b)
(301) w bezpośrednio z rachunku obsługi kredytu przy czym
(302) - w przypadku kredytu udzielonego w kwocie przekraczającej 80.000 zł - w dniu wymagalności; - w przypadku kredytu udzielonego w kwocie do 80.000 zł – w dniu wpływu środków.
(303) W § 62 ust. 1 postanowiono, iż kredytobiorca może ubiegać się o zmianę waluty kredytu. W ust. 5 wskazano, że w przypadku przekształcenia kredytu z opcji złotowej w opcję denominowaną w walucie obcej, kapitał pozostały do spłaty wyrażony w złotych zostaje przeliczony na walutę obcą po kursie kupna danej waluty według tabeli kursów obowiązującej w dniu podpisania aneksu do umowy, a w ust. 6, że w przypadku przekształcenia kredytu z opcji denominowanej w walucie obcej w opcję złotową pozostały do spłaty wyrażony w walucie obcej kapitał zostaje przeliczony na złote po kursie sprzedaży danej waluty według tabeli kursów obowiązującej w dniu podpisania aneksu do umowy.
(304) (dowód: instrukcja k. 379-410)
(305) Kursy kupna i sprzedaży ustalane były przez Bank w wykonaniu § 1 pkt 31 OWU i odnoszących się do tego postanowień (...) w ten sposób, iż codziennie rano około godziny 8 o niesprecyzowanej bliżej minucie i sekundzie pracownik banku dokonywał wyboru transakcji na rynku międzybankowym z serwisu (...) prezentującego kurs ofertowy nie zaś transakcyjny w zakresie kupna i sprzedaży (...). Przy tym z serwisu (...) był pobierany kurs głównej waluty – w tym wypadku (...) i był on krosowany przez inne waluty- w tym przypadku odnoszony do USD- dolara, a następnie tożsamo pobrany z systemu R. kurs odpowiednio kupna i sprzedaży dolara był odnoszony do złotego - PLN. Kolejno otrzymany wynik odrębnie dla kursu sprzedaży i kursu kupna był sumowany i dzielony na pół celem wyliczenia średniej. Następnie od tego kursu była odejmowana marża tworząc kurs kupna i dodawana do tego kursu marża tworząc kurs sprzedaży. Różnica między kursem kupna i kursem sprzedaży tworzyła tak zwany spread. Od przypadku zależało to, kurs którego banku zostanie wybrany do obliczeń. Zależało to bowiem od dealera – pracownika banku tworzącego tabelę w danym dniu, od tego kurs ofertowy z jakiego momentu wybierze on do obliczeń. Bank nie powiadamiał klientów o tym z jakiego serwisu- platformy dla wyliczenia kursu waluty korzysta. Metodologia wyliczenia kursów nie była prezentowana pod tabelą kursów. Dostęp do platformy R. był i jest płatny. Były wewnętrzne przepisy w Banku ustalane przez Zarząd, które ustalały spready i marże – były to widełki w ramach których dyrektor departamentu samodzielnie ustalał spready dla tabeli w wysokości niższej od maksymalnej wartości ustalonej przez Zarząd. S. nie były aktualizowane codziennie, były sprawdzane raz na jakiś czas, raz na pół roku.
(306) (dowód: zeznania świadka D. G.- protokół rozprawy z dnia 18 września 2017 roku od 00:04:48 do 01:03:30 nagranie k. 488)
(307) Kredytobiorcy złożyli w dniu 29 stycznia 2007 roku w Banku wniosek o wypłatę kredytu w dniu 29 stycznia 2007 roku w kwocie 115.000 zł wskazując we wniosku rachunek bankowy, na który środki te mają być przelane, do wniosku załączając umowę kupna sprzedaży. W oparciu o tę dyspozycję bank wyliczył oprocentowanie kredytu na kwotę 4,53833% p.a., wskazał rachunek obsługi kredytu w PLN numer (...), podał, iż w dniu wypłaty środków to jest 29 stycznia 2007 roku wypłacana kwota wynosi 115.000 zł do przeliczeń kwot walut wypłacanego kredytu na złote stosuje się kurs kupna (...) według tabeli kursów walutowych (...) Bank (...) S.A. w który w dniu wypłaty środków wynosi 2, (...).
(308) (dowód: wniosek o wypłatę transzy k. 162)
(309) Po uruchomieniu kredytu do kredytobiorców wysłany został przez Bank harmonogram spłat kredytu jako załącznik do zawartej przez nich umowy z dnia 5 stycznia 2007 roku, w którym saldo otwarcia na 29 stycznia 2007 roku określono na kwotę 48427,17 CHF, zaś raty ustalono w kwocie po 307,96 CHF każda z wyjątkiem ostatniej raty płatnej do 4 stycznia 2027 roku w kwocie 319,48 CHF.
(310) (dowód: harmonogram spłat k. 74-80)
(311) Z rachunku kredytobiorców pobrana została w dniu 29 stycznia 2007 roku prowizja w kwocie 1793,63 zł. (dowód: potwierdzenie transakcji k. 81)
(312) Do księgi wieczystej nieruchomości położonej w miejscowości K. gmina S. nabytej przez kredytobiorców wpisano w dniu 16 lutego 2007 roku hipotekę kaucyjną do kwoty 172.500 zł na rzecz (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w G. celem zabezpieczenia spłaty kredytu wraz z odsetkami stosowanie do oświadczenia tegoż banku z dnia 5 stycznia 2007 roku.
(313) (dowód: zaświadczenie k. 435)
(314) W okresie od 5 stycznia 2007 roku do dnia 16 maja 2011 roku Kredytobiorcy uiścili na rzecz Banku kwotę łączną 42830,50 zł tytułem rat odsetkowo-kapitałowych. W okresie zaś od dnia 5 stycznia 2007 roku do dnia wniesienia pozwu suma uiszczonych na rzecz Banku rat kapitałowo -odsetkowych uiszczonych w złotówkach wynosi 66863,13 zł (56782,33 zł za okres do 15 stycznia 2013 roku + 10.080.80 zł za okres od dnia 15 lutego 2013 roku do dnia 15 stycznia 2014 roku) oraz kwoty uiszczonej we frankach szwajcarskich 8258,66 CHF.
(315) (dowód: zaświadczenie z dnia 23 listopada 2016 roku k. 85-91, potwierdzenia transakcji k. 92-102, potwierdzenia transakcji k. 103, 104)
(316) W dniu 27 stycznia 2014 roku w związku z wejściem w życie z dniem 26 sierpnia 2011 roku ustawy z dnia 29 lipca 2011 roku o zmianie ustawy Prawo bankowe oraz innych niektórych ustaw Kredytobiorcy i Bank zawarli porozumienie w którym postanowili zmienić treść obowiązującej je umowy w zakresie uregulowanym w niniejszym porozumieniu wprowadzając do treści umowy następujące zapisy: zawarli porozumienie do umowy o kredyt mieszkaniowy (...) nr (...)05- (...) w którego § 1 określiły, że w odniesieniu do kredytu denominowanego lub indeksowanego do waluty innej niż waluta polska Kredytobiorca może dokonywać spłat rat kapitałowo- odsetkowych bezpośrednio w tej walucie, dokonywać w walucie spłaty całości lub części kredytu przed terminem określonym w umowie, a wykonanie tych uprawnień nie będzie się wiązało z żadnymi dodatkowymi kosztami i kredytobiorca nie będzie zobowiązany w związku z wykonaniem tych uprawnień do wykonania żadnych dodatkowych zobowiązań względem Banku, polegających w szczególności na zobowiązaniu do nabycia waluty przeznaczonej na spłatę rat kredytu lub całości od określonego podmiotu. W celu dokonywania spłat bezpośrednio w walucie kredytu bank otwiera i prowadzi Rachunek (...) Kredytu ROK o numerze (...) mający wyłącznie techniczny charakter i jest udostępniany wyłącznie do obsługi kredytu (§ 2 ust. 1 i 2 porozumienia)
(317) W § 3 ust. 2 postanowiono, iż w odniesieniu do kredytów denominowanych w walucie obcej kwota kredytu wypłacana w złotych zostanie określona poprzez przeliczenie na złote kwoty wyrażonej w walucie w której kredyt jest denominowany według bezgotówkowego kursu kupna waluty zgodnie z tabelą kursów obowiązującą w banku w dniu uruchomienia środków w momencie dokonywania przeliczeń kursowych. (§ 3 ust. 2) W § 3 ust. 3 ustalono, że zasady określenia sposobów i terminów ustalania kursów wymiany walut dla kredytów denominowanych lub indeksowanych do waluty obcej są następujące:
(318) 1)
(319) kurs wymiany walut na podstawie którego wyliczana jest kwota kredyt, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych jest kursem tabelowym wyliczanym według następujących zasad:
(320) 2)
(321) kury kupna i sprzedaży walut ustalane są procentowo w odniesieniu do kursów poszczególnych walut na rynku międzybankowym w momencie tworzenia tabel w granicach dopuszczalnych wartości odchyleń procentowych zaakceptowanych przez Bank
(322) 3)
(323) tabela kursów jest zestawieniem kursów średnich , kursów kupna i sprzedaży Banku dla walut obcych oraz kursów średnich NBP, przygotowana na każdy dzień roboczy. tabela zawiera informację m. in. o minimalnej kwocie transakcji negocjowanej oraz godzinę, od której obowiązuje;
(324) 4)
(325) pierwsza Tabela kursów ustalana jest na początek każdego dnia roboczego, a ostatnia tabela wprowadzana w godzinach popołudniowych;
(326) 5)
(327) Ostatnia tabela popołudniowa obowiązuje do wprowadzenia pierwszej tabeli następnego dnia roboczego
(328) 6)
(329) w przypadku znacznych zmian kursów w ciągu dnia dopuszcza się kolejne zmiany tabeli kursów przed wprowadzeniem ostatniej Tabeli popołudniowej
(330) 7)
(331) tabela zawiera oddzielne kursy dla transakcji gotówkowych i bezgotówkowych;
(332) § 3 ust. 4kt 1 stanowił, że zasady przeliczania na walutę spłaty kredytu są następujące:
(333) w przypadku spłaty kredytu w złotych spłata następuje w równowartości kwot wyrażonych w walucie obcej, przy czym do przeliczeń wysokości rat kapitałowo-odsetkowych spłacanego kredytu stosuje się bezgotówkowy kurs sprzedaży danej waluty według g ostatniej Tabeli kursów obowiązującej w B. w dniu spłaty.
(334) Zgodnie z § 3 ust. 5 w przypadku kredytu denominowanego lub indeksowanego do waluty obcej gdy uruchomienie środków następuje w złotych Bank stosuje do przeliczenia zadłużenia bezgotówkowy kurs kupna danej waluty według obowiązującej Tabeli kursów ustalany zgodnie z zasadami z ust. 3 i 4 tego paragrafu.
(335) W § 4 pkt 1 2, 3,4 postanowiono, że w przypadku kredytu denominowanego lub indeksowanego do waluty innej niż polska wprowadza się dodatkowo następujące zasady dotyczące spłat:
(336) 1) gdy kwota do dyspozycji na rachunku kredytu jest niewystarczająca na pobranie raty kapitałowo-odsetkowej lub gdy powstanie zaległość Bank na podstawie pełnomocnictwa pobierze pozostałą część raty ze zlotowego rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego lub rachunku walutowego;
(337) 2) spłata kredytu w złotych następuje w równowartości kwot wyrażonych w walucie obcej przy czym do przeliczeń wysokości rat kapitałowo-odsetkowych spłacanego kredytu stosuje się kurs sprzedaży danej waluty według ostatniej Tabeli kursów obowiązującej w banku w dniu spłaty ustalany zgodnie z zasadami określonymi w § 3 ust. 3 i 4.
(338) 3) w przypadku gdy kredytobiorca wskaże w (...) walutę kredytu jako walutę spłaty, a dokona wpłaty na rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy lub rachunek obsługi kredytu w złotych z dyspozycją na spłatę kredytu, Bank zrealizuje dyspozycję zgodnie z kolejnością opisaną w punkcie 1 w sposób określony w punkcie 2;
(339) 4) w przypadku deklaracji spłaty w walucie kredytu kredytobiorca poza sposobami określonymi w umowie może dokonać spłaty również przelewem bankowym bezpośrednio na walutowy rachunek obsługi kredytu lub na rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy w walucie wskazany w (...) lub w niniejszym porozumieniu.
(340) W § 5 ust. 1- 3strony oświadczyły, że uregulowania zawarte w § 1 -4 zmieniają treść obowiązującej je umowy ( (...) i (...)) wraz z Aneksami w zakresie w nich określonych, w związku z powyższym niniejsze porozumienie ma moc prawną. Niniejsze porozumienie wchodzi w życie z dniem jego zawarcia. Pozostałe postanowienia umowy wraz z aneksami nie ulegają zmianie.
(341) (dowód: porozumienie k. 113-114)
(342) W czerwcu 2014 roku doszło do przejęcia w wyniku połączenia (...) Bank (...) S.A. przez (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W..
(343) (dowód: odpis KRS k. 36- 51)
(344) Pismem z dnia 05 stycznia 2017 roku Kredytobiorcy wnieśli do Banku o dokonanie zwrotu dokonanych przez nich wpłat z tytułu rat kredytu które na dzień wniesienia reklamacji 101.818,79 zł oraz prowizji za udzielenie kredytu 1793,63 zł w sumie (...),42. W piśmie tym wskazali na nieważność ewentualnie całkowitą bezskuteczność umowy z uwagi na zawarcie w niej klauzul w § 1 ust. 1 (...), § 1 ust. 2 (...), § 11 ust. 2 (...), § 13 ust. 7 ust. 3 (...), § 7 ust. 7 (...).
(345) (dowód: pismo k. 105)
(346) Pismo to zostało odebrane przez (...) S.A. z siedzibą w W. w dniu 09 stycznia 2017 roku. W piśmie z dnia 24 stycznia 2017 roku Bank wskazał, iż umowa jest ważna i obowiązująca, bank nie stwierdza występowania klauzul abuzywnych w umowie. Kredyt został udzielony w (...), a został wypłacony w dniu 29 stycznia 2007 roku w kwocie 48427,17 CHF z zastosowaniem kursu wynoszącego 2, (...) co stanowiło równowartość kwoty 115.000 PLN wymaganej do realizacji celu określonego zapisami umowy. Wskazano, iż od dnia 27 stycznia 2015 roku bank stosuje 1 % spread przy obsłudze kredytów hipotecznych udzielonych we franku szwajcarskim, a informacja o kursie (...) dla klientów indywidualnych spłacających kredyty mieszkaniowe jest umieszczana na stronie internetowej Banku (...)
(347) (dowód: pismo z dnia 24 stycznia 2017 roku k. 120-121)
(348) Sąd ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o dokumenty prywatne wymienione szczegółowo powyżej, które co do prawdziwości i autentyczności nie były kwestionowane przez strony niniejszego procesu.
(349) Sąd dał w całości wiarę zeznaniom powodów jako konsekwentnym, spójnym i wzajemnie się uzupełniającym oraz pozostającym w zgodzie z pozostałym materiałem dowodowym na którym Sąd oparł się w niniejszej sprawie. Powodowie przedstawili okoliczności związane z zawarciem umowy o kredyt, w tym, z brakiem możliwości negocjowania postanowień umowy- dokładnie w zakresie postanowień dotyczących weksla, jak również w przejrzysty sposób opisali swój status zawodowy i naukowy w chwili zawarcia umowy o kredyt z 5 stycznia 2007 roku.
(350) Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadka D. G. – obecnie pracownika pozwanego, uprzednio (...) Bank (...) S.A., który w sposób spójny i logiczny przedstawił, jako osoba świadcząca pracę w departamencie odpowiedzialnym za tę kwestię, schemat powstawania u pozwanego a wcześniej w (...) Bank (...) S.A. kursów sprzedaży i kupna waluty (...).
(351) Sąd pominął w zdecydowanej części jako nieprzydatne całkowicie dla rozpoznania sprawy zeznania świadka M. C. (protokół rozprawy z dnia 19 maja 2017 roku od 00:09:04 do 00:33:03), jak bowiem wynika z zeznań tej osoby poza złożeniem podpisu pod umową kredytu z dnia 5 stycznia 2007 roku w imieniu Kredytodawcy jako upoważniony pracownik- zastępca dyrektora I Oddziału w (...) Bank (...) S.A. nie prowadziła ona obsługi powodów przy zawarciu umowy kredytu z 5 stycznia 2007 roku jako pracownik Banku- doradca kredytowy. Nie uczestniczyła ona tak przy odbieraniu i rozpoznawaniu wniosku kredytowanego z dnia 18 grudnia 2006 roku, formułowaniu postanowień umowy zawartej z powodami. W efekcie jej zeznania co do istniejących w banku procedur związanych z zakresem przekazywanych kredytobiorcom informacji nie mogły mieć przełożenia na ustalenie, iż w analizowanej sprawie zostały one również zachowane. Nie była ona w stanie udzielić odpowiedzi na pytanie jak bank ustalał kursy waluty.
(352) Sąd uwzględnił jedynie tę część jej zeznań, w których wskazała, że zasady spłat kredytu były jednakowe dla wszystkich i nie były negocjowane- klient wnioskował o kredyt w złotówkach po kursie kupna, a spłata następowała w złotych po kursie sprzedaży i w tamtym okresie nie było możliwości spłaty kredytu w samodzielnie kupowanych frankach przez klienta. Podała jednocześnie że bywały promocje obejmujące obniżenie marży lub prowizji, choć nie była w stanie wskazać, jak wyglądało to w styczniu 2007 roku.
(353) W ocenie Sądu bez znaczenia dla rozpoznania sprawy pozostawał załączony do odpowiedzi na pozew dokument w postaci „oceny wpływu na sytuację sektora bankowego i polskiej gospodarki propozycji przewalutowania kredytów mieszkaniowych udzielonych w (...) na PLN według kursu z dnia udzielenia kredytu”(k. 165-171). Po pierwsze stwierdzić należy, że Sąd w niniejszej sprawie nie dokonał zabiegu o jakim mowa w tytule rzeczonego dokumentu, a po drugie ocena abuzywności postanowień umowy dokonywana jest przez pryzmat ochrony interesów konsumenta a nie przedsiębiorcy, który niedozwolone postanowienia umowne do umowy zdecydował się wprowadzić.
(354) Sąd pominął również wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego zgłoszony w odpowiedzi na pozew uznając go za nieprzydatny dla rozpoznania niniejszej sprawy, uwzględniwszy brzmienie art. 217 § 3 k.p.c. W szczególności wskazać należy, iż abuzywny charakter postanowień umowy badany jest w danej sprawie w ramach kontroli indywidualnej postanowień umowy na chwilę jej zawarcia- bez wpływu na nią pozostaje zatem sposób wykonania umowy przez strony, w tym Bank, a zatem to czy kurs ustalony przez poprzednika prawnego powoda był rynkowym czy też nie pozostawało bez znaczenia dla rozpoznania sprawy.
(355) Co więcej kwestie związane ze zmianą wskaźnika LIBOR na przestrzeni lat od 2007 do 2017, czy zmian kursów waluty (...) w tym okresie, abstrahując od faktu, iż występowanie i kierunek tych zmian stanowił okoliczność notoryjną, nie miały znaczenia dla oceny postanowień umowy zakwestionowanych przez powodów.
(356) Wreszcie z przyczyn opisanych poniżej, a odnoszących się do braku możliwości zastąpienia abuzywnych postanowień umowy innymi brak było podstaw do uwzględnienia tego wniosku dowodowego w zakresie dotyczącym ewentualnego przeliczenia przez biegłego zobowiązania powodów według kursu najbardziej adekwatnego według biegłego.
(357) Z tożsamych względów pominięciu podlegał dokument w postaci „opinii na temat wybranych aspektów funkcjonowania rynku kredytów hipotecznych indeksowanych lub denominowanych w walutach obcych oraz kształtowania się kursu walutowego PLN/ (...) autorstwa J. T. z lipca 2015 roku (k. 172-200), która nota bene sporządzona została na zlecenie pozwanego (o czym świadczy wskazanie na stronie 10 opinii), a która stanowiła jedynie odzwierciedlenie stanowiska jej autora w omawianej w tej opinii kwestii. Co warte przy tym zauważenia do opinii tej nie zostały załączone umowy kredytu analizowane przez opiniującego(str. 11), a zatem nie sposób uznać, by zawarte w niej stanowisko mogło odnosić się również do umowy analizowanej w niniejszej sprawie. Co więcej nie zostało wykazane w niniejszej sprawie, by pozwany bank podobnie jak jego poprzednik prawny celem sfinansowania kredytu musiał pozyskać w ogóle środki w walucie obcej (...) w postaci depozytu w tej walucie lub zaciągnięcie pożyczki w tej walucie.
(358) Wreszcie Sąd uznał, iż podstawy ustaleń faktycznych nie mógł stanowić dokument o nazwie historia operacji na kontrakcie kredytowym z 9 października 2017 roku nr umowy (...) (k. 548-549). Wskazać należy, iż niewyjaśnione są okoliczności założenia tego rachunku – jego powstania, wskazany rachunek nie został wskazany wymieniony w umowie z dnia 05 stycznia 2007 roku, co więcej operacje na nim wykonywane datowane są dopiero od 17 kwietnia 2015 roku. Nie zostało zatem wykazane, by rachunek ten istniał w 2007 roku i by operacje na nim w okresie od 2007 do 2015 roku w ogóle były dokonywane, jak również jaka była podstawa do jego utworzenia.
(359) Bez znaczenia dla rozpoznania sprawy pozostawał fakt wszczęcia śledztwa postanowieniem z dnia 17 czerwca 2016 roku w Prokuraturze (...) w S., również przy uwzględnieniu treści art. 11 k.p.c., co wynika z pisma a z dnia 17 czerwca 2016 roku. (k. 263), postępowanie przygotowawcze toczy się bowiem w fazie ab rem, nie wiadomo również czy jego zakresem objęte są działania osób zatrudnionych w pozwanym banku.
(360) Także wpływu na treść rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie nie miał raport UOKIK na temat spreadów z września 2009 roku (k. 365-373) zwłaszcza przy uwzględnieniu, iż jak wynika ze stwierdzenia zawartego w tym raporcie zaprezentowana w nim ocena abuzywności klauzul nie jest ostateczna.
(361) Wskazania wreszcie wymaga, iż wprawdzie brak było podstaw do uznania, by stosunek prawny między stronami kreowała w/w Instrukcja, jednak Sąd uznał za zasadne przytoczyć jej postanowienia, celem uwidocznienia praktyki konstruowania umów kredytu mieszkaniowego (...) w (...) Bank (...) S.A.
(362) Sąd zważył, co następuje:
(363) Powództwo jako zasadne w zakresie roszczenia zawartego w punkcie I. pozwu podlegało uwzględnieniu w całości. Z tego względu, jako że powodowie roszczenie swoje sformułowali jako żądanie o charakterze ewentualnym, Sąd uznając za zasadne powództwo z punktu I. nie odnosił się do pozostałych roszczeń powoda.
(364) Okolicznością niesporną między stronami w niniejszej sprawie był fakt zawarcia w dniu 5 stycznia 2007 roku między (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w G. jako Bankiem, a którego następcą prawnym jest pozwany, a powodami- A. A. (2) i A. A. (1) jako (...) umowy nr (...) o kredyt mieszkaniowy (...).
(365) Kluczową kwestią dla rozpoznania niniejszej sprawy, a stanowiącą główną oś sporu między stronami, było ustalenie kwoty i waluty kredytu, w jakiej umowa o kredyt została zawarta. Powodowie twierdzili bowiem, iż kredyt został im udzielony w złotówkach w nieokreślonej i niemożliwej do określenia kwocie wobec abuzywności wskazanych przez nich postanowień umowy, pozwany bank wskazywał, iż walutą tą był (...) a kwotę kredytu stanowiło 49.928,34 CHF.
(366) Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe obowiązującej w dniu zawarcia umowy z 5 stycznia 2007 roku (j.t. Dz. U. 2002.72.665), przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.
(367) Z mocy art. 69 ust. 2 cytowanej ustawy umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: 1) strony umowy,
(368) 2) kwotę i walutę kredytu,
(369) 3) cel, na który kredyt został udzielony,
(370) 4) zasady i termin spłaty kredytu,
(371) 5) wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany,
(372) 6) sposób zabezpieczenia spłaty kredytu,
(373) 7) zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu, 8) terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, 9) wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje,
(374) 10) warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.
(375) Wykładni postanowień umowy odnoszących się do waluty kredytu - w tym postanowień OWU Sąd dokonał na uwadze mając treść art. 65 § 2 k.c. (Sądu Najwyższego z dnia 1 marca 2017 r. IV CSK 285/16) przy uwzględnieniu treści (...), (...), OWU, jak i pozostałych wynikających z materiału dowodowego okoliczności zawarcia kredytu.
(376) W § 1 ust. 1 (...) strony określiły, iż przedmiotem umowy jest kredyt denominowany udzielony w złotych w kwocie stanowiącej równowartość 49928,34 CHF.
(377) W ocenie Sądu mając na uwadze treść przedmiotowego postanowienia przy uwzględnieniu brzmienia pozostałych postanowień umowy – tak (...) jak i (...) oraz OWU uznać należało, iż walutą kredytu był złoty polski (PLN), zaś odwołanie do waluty (...) miało służyć jedynie przeliczeniu kwoty kredytu na walutę PLN, a następnie wartości spłat dokonywanych przez powodów również w walucie polskiej stanowiąc faktycznie klauzulę waloryzacyjną. Zastrzeżenia przy tym wymaga, iż Sąd dokonując analizy kompleksowej postanowień umowy – tak (...), (...) jak i OWU miał na uwadze, iż żaden z przepisów prawa powszechnie obowiązującego nie definiuje pojęcia „kredyt denominowany w walucie obcej”, czy „kredyt indeksowany” a zatem to od indywidualnej oceny danego stosunku prawnego zależało jakie znaczenie przydane winno być poszczególnym postanowieniom umowy określającym w szczególności walutę i kwotę kredytu. Decydującej mocy nie sposób przypisać zatem nazewnictwu kredytu zastosowanemu w umowie.
(378) W ocenie Sądu za przyjęciem złotówek jako waluty kredytu przemawia zatem już sama literalna treść § 1 ust. 1 (...) umowy kredytu wskazująca, iż przedmiotem umowy jest kredyt denominowany udzielony w złotych w kwocie stanowiącej równowartość 49928,34 CHF. Skoro kredyt „udzielony jest w złotych w kwocie stanowiącej równowartość określonej kwoty (...), a zatem jedynie celem określenia kwoty kredytu w PLN następowało odwołanie do kwoty wyrażonej precyzyjnie w (...), przy uwzględnieniu kursu waluty określonego w pozostałych postanowieniach umowy i OWU.
(379) Takie uznanie potwierdza również treść postanowień (...) w którego § 1 ust. 1 wskazano, że kredyt mieszkaniowy N. –H. jest udzielany w złotych. W § 1 ust. 2 ustalono, iż w przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej kwota kredytu w złotych zostanie określona poprzez przeliczenie na złote kwoty wyrażonej w walucie, w której kredyt jest denominowany, według kursu kupna tej waluty, zgodnie z Tabelą kursów z dnia uruchomienia środków. W § 1 ust. 3 ustalono, że w przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej:
(380) 1)
(381) zmiana kursu waluty wpływa na wypłacane w złotych przez Bank kwoty transz kredytu oraz na spłacane w złotych przez Kredytobiorcę kwoty rat kapitałowo-odsetkowych;
(382) 2)
(383) ryzyko związane ze zmianą kursu waluty ponosi kredytobiorca z uwzględnieniem § 11 ust. 2-4 oraz § 18 ust. 8.
(384) Także w części IV pkt 1 (...) dotyczącej wypłaty środków z kredytu denominowanego- w § 11 ust.2 i 3 wskazano, iż w przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej wypłata środków następuje w złotych w kwocie stanowiącej równowartość wypłacanej kwoty wyrażonej w walucie obcej. (ust. 2) Do przeliczeń kwot walut uruchamianego kredytu stosuje się kurs kupna waluty obcej według Tabeli kursów z dnia wypłaty środków.
(385) Podkreślić należy, iż w § 1 pkt 20 OWU postanowiono, iż kredyt stanowi oznaczona co do wysokości i waluty kwota środków pieniężnych oddana do dyspozycji Kredytobiorcy- w analizowanej sprawie niewątpliwie zaś z § 1 ust 1 (...) i § 1 ust. 1 i 2 (...) do dyspozycji kredytobiorcy oddana miała być kwota w złotówkach, a nie w (...).
(386) Zauważenia przy tym wymaga, iż w słowniku języka polskiego PWN słowo „udzielać” oznacza „dać lub użyczyć czegoś”, „umożliwić uzyskanie czegoś”. ( (...)
(387) Wreszcie jak wynika z art. 5 ust. 1 pkt 5 ustawy Prawo bankowe czynnością bankową jest właśnie „udzielanie kredytów”. Pojęcie „udziela” oznacza zatem czynność prawną a nie li tylko czynność faktyczną obejmującą wypłatę pieniędzy i takie znaczenie również strony umowy przydawały temu terminowi wyraźnie rozróżniając etap udzielenia kredytu od jego wypłaty.
(388) Wskazane postanowienia, znaczenie wyrazu „udzielać” dowodzą, iż walutą kredytu był złoty PLN a nie frank szwajcarski, a przeliczenie z franków na złote nie stanowiło, jak próbował uzasadniać pozwany, jedynie operacji technicznej poprzedzającej wypłatę kredytu. To w PLN kredyt miał być udzielony, a następnie technicznie wypłacony na wskazany w dyspozycji rachunek.
(389) Należy wskazać, iż taka wykładnia postanowień umowy pozostaje w zgodzie z pozostałymi postanowieniami (...), (...) i OWU
(390) I tak w z § 13 ust. 7 pkt 1 i 2 (...) wskazano, że w przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej harmonogram spłat kredytu wyrażony jest w walucie w której kredyt jest denominowany; spłata następuje w złotych, w równowartości kwot wyrażonych w walucie obcej. Również to postanowienie umowy wskazuje, że poprzez użycie sformułowania „w walucie w której kredyt jest denominowany” a nie w „walucie kredytu” czy „w walucie w której kredyt jest udzielany”, że odwołanie do (...) stanowiło jedynie mechanizm przeliczenia zobowiązania najpierw kredytodawcy na etapie udzielania kredytu a następnie kredytobiorcy przy spłatach kredytu, które następować miały w złotych.
(391) W oświadczeniu o akceptacji ryzyka kursowego wzór którego stworzył Kredytodawca zawarte zostało stwierdzenie, iż kredytobiorcy zobowiązują się, że w przypadku wzrostu kursu waluty, w jakiej denominowany jest kredyt, dokonają określonych w tym oświadczeniu czynności. Także w tym oświadczeniu użyte zostało sformułowanie „waluty w jakiej kredyt jest denominowany” a nie „waluty kredytu”.
(392) Wreszcie w § 16 (...) podobnie jak w postanowieniach OWU znajdowały się odwołania przy kreowaniu wskazanych tam obowiązków stron do określonych kwot w złotówkach, a nie we frankach szwajcarskich.
(393) Również w § 10 OWU odnoszącym się do zmiany waluty kredytu w ust. 6 nie zostało użyte określenie zmiana waluty z obcej na złotówki lecz posłużono się sformułowaniem „przekształcenie kredytu z opcji denominowanej w walucie obcej w opcję złotową”, co również potwierdza waloryzacyjny charakter postanowień umowy łączącej strony odnoszących się do (...), a nie przydanie przez strony umowy (...) miana waluty kredytu.
(394) Zwrócić należy także uwagę na stwierdzenie zawarte w zeznaniach świadka G., pracownika pozwanego, iż w przypadku kredytów walutowych, które były wypłacane w złotych bank kupował franki i księgował na koncie klienta, a następnie przewalutował je i wypłacał w złotówkach.
(395) W zakresie umowy z dnia 5 stycznia 20107 roku nie zostało wykazane przez pozwanego zaistnienie takiej operacji-czyli tego, by na koncie klienta – rachunku wskazanym w umowie kiedykolwiek środki w walucie (...) były zaksięgowane. Rachunek do obsługi kredytu podany w § 4 ust. 2 i 5ust. 6 umowy był rachunkiem złotówkowym. Z przyczyn zaś podanych wyżej Sąd nie uwzględnił twierdzeń pozwanego o utworzeniu rachunku walutowego (...) (k. 548-549). Ponownie wskazać należy, iż niewyjaśnione są okoliczności założenia tego rachunku – jego powstania, wskazany rachunek nie został wskazany wymieniony w umowie z dnia 05 stycznia 2007 roku, co więcej operacje na nim wykonywane datowane są dopiero od 17 kwietnia 2015 roku. Nie zostało zatem wykazane, by rachunek ten istniał w 2007 roku i by operacje na nim w okresie od 2007 do 2015 roku w ogóle były dokonywane, jak również jaka była podstawa do jego utworzenia. Przede wszystkim zaś z umowy łączącej strony nie wynikało, by istniała potrzeba utworzenia takiego rachunku.
(396) Wreszcie zauważenia dodatkowo wymaga, iż za przyjęciem, iż kredyt udzielony był w złotych polskich przemawia fakt, iż zabezpieczenie kredytu w postaci hipoteki wyrażone zostało w złotych. Jak wynikało z art. 68 ustawy o księgach wieczystych i hipotece według stanu na chwilę zawarcia umowy z dnia 05 stycznia 2007 roku hipoteka zabezpiecza jedynie wierzytelności pieniężne i może być wyrażona tylko w oznaczonej sumie pieniężnej. Jeżeli wierzytelność zgodnie z prawem została wyrażona w innym pieniądzu niż pieniądz polski, hipotekę wyraża się w tym innym pieniądzu. (v. również Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 25 marca 2011 r. IV CSK 377/10, Wyrok
(397) Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 29 kwietnia 2015 r., V CSK 445/14) Strona pozwana pierwotnie – w odpowiedzi na pozew taką współzależność kwoty i waluty kredytu do waluty hipoteki przyznała, dopiero w dalszych pismach procesowych odstępując od tego stanowiska w zasadzie bez jakiegokolwiek racjonalnego uzasadnienia.
(398) W ocenie Sądu powyższych rozważań nie zmienia treść lakonicznego w swej treści § 17 (...), stanowiącego jedynie, że kredytobiorca mógł ubiegać się w ciągu całego okresu kredytowania między innymi o zmianę waluty kredytu,
(399) podwyższenie kwoty kredytu. W § 10 ust. 5 OWU wskazano, że w przypadku przekształcania kredytu z opcji denominowanej w walucie obcej na opcję złotową kapitał pozostały do spłaty wyrażony w złotych zostaje przeliczony na walutę obcą po kursie kupna danej waluty według Tabeli Kursów obowiązującej w dniu podpisania aneksu do umowy, zaś zgodnie z ust. 6 w przypadku przekształcania kredytu z opcji denominowanej w walucie obcej na opcję złotową kapitał pozostały do spłaty wyrażony w walucie obcej zostaje przeliczony na złote po kursie sprzedaży danej waluty według Tabeli Kursów obowiązującej w dniu podpisania aneksu do umowy. W ust. 7 postanowiono, że w przypadku zmiany waluty kredytu kredytobiorca zobowiązany jest do złożenia w banku potwierdzonej przez Sąd Rejonowy kopii wniosku :
(400) 1)
(401) o ujawnienie w aktach księgi wieczystej dokonania zmiany waluty kredytu
(402) 2)
(403) o ewentualną zmianę wpisu hipoteki ( w przypadku przekształcenia kredytu złotowego w denominowany w walucie obcej jeżeli miał miejsce wpis hipoteki zwykłej i kaucyjnej). (OWU k. 65-73)
(404) Wskazane postanowienia dowodzą jedynie tego, iż poprzez zmianę waluty rozumiano de facto przekształcenie opcji denominowanej na opcję złotową. Również użycie sformułowania przekształcenie z opcji denominowanej w walucie obcej, a nie wskazanie, iż chodzi o przekształcenie poprzez zmianę waluty obcej na złotówki przemawia za przyjęciem, iż chodziło jedynie o zmianę mechanizmu przeliczenia kredytu i spłat a nie faktyczną zmianę waluty. Co więcej postanowienia te odnosiły się jedynie do spłaty kredytu a nie do kwoty i waluty kredytu przyznanego w umowie.
(405) Wreszcie bez decydującego wpływu dla ustalenia waluty kredytu określonej w umowie była okoliczność o kredyt w jakiej walucie wnioskowali powodowie. Przy tym wprawdzie we wniosku zaznaczyli oni jako walutę (...), to jednocześnie określili oni, iż wnioskowana przez nich kwota kredytu w PLN wynosi 115.000. To uzyskaniem takiej kwoty w złotówkach byli oni zainteresowani, a która miała być przeznaczona na spłatę ich zobowiązań związanych z zakupem nieruchomości gruntowej w Polsce. Treści wniosku kredytowego nie sposób przypisać decydującego znaczenia, bowiem, co stanowi okoliczność notoryjną, kredyty z wykorzystaniem obcej waluty w tym (...) mogły mieć różnoraką konstrukcję- od stricte walutowych po indeksowane – waloryzowane do/z waluty obcej, co w każdym z tym przypadków implikowało przeliczenie oprocentowania kredytu z wykorzystaniem wskaźnika LIBOR a nie WIBOR, a co stanowiło główną przyczynę popularności kredytów walutowych w (...) sensu largo, jak zresztą podnosił pozwany. O tym zaś jaka konstrukcja kredytu zostanie przyjęta przez strony decydowało zaś faktycznie to produkty o jakiej treści znajdowały się w ofercie danego banku. W tym wypadku to załączniki do Regulaminu udzielania przez (...) Bank (...) S.A. kredytu mieszkaniowego (...) wskazane w § 2 OWU kredowały ofertę i konstrukcję kredytu.
(406) Reasumując mając na uwadze treść powyżej przytoczonych postanowień (...), (...) oraz OWU do umowy kredytu uznać należało, że walutą kredytu w rozumieniu art. 69 ust. 2 pkt 2 ustawy Prawo bankowe był złoty- PLN, a odniesienie się do waluty obcej – (...) jako do miernika wartości miało jedynie na celu umowne przeliczenie kwoty kredytu przy przyjęciu miernika wartości- waluty obcej.
(407) Wreszcie, choć postanowienia Instrukcji, nie kreowały stosunku prawnego łączącego strony, zauważyć należy, iż również w jej treści powoływano się jedynie na PLN- choćby w § 8 Instrukcji wskazując, że minimalna kwota kredytu wynosi 10.000 zł, czy w § 42 ust. 3 pkt 3 wskazując, że termin rozpoznawania wniosku może ulec wydłużeniu m. in. w przypadku gdy kwota kredytu przekracza 300.000 zł. W efekcie treść tej instrukcji dowodzi, iż sam poprzednik prawny pozwanego uznawał ten kredyt udzielony w złotówkach a występujący tak w opcji złotówkowej czy denominowanej do waluty obcej, za kredyt w walucie PLN, a nie w walucie obcej.
(408) Przesądziwszy powyższą kwestię waluty kredytu jako ustaloną przez strony na PLN- złotówki, konieczne było ustalenie czy analizowana umowa kredytu zgodnie z art. 69 ust. 1 i ust. 2 pkt 2 określa kwotę kredytu.
(409) Przy tym wskazać należy, że zgodnie z art. 3581 § 2 k.c. strony mogą zastrzec w umowie, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości. Takim miernikiem wartości może być
(410) również waluta obca. (v. choćby wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 5 października 2014 roku VI ACa 1721/13, wyroki Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2005 r., I CSK 690/04; z dnia 2 lutego 2015 r., I CSK 257/14, niepublikowane z dnia 22 stycznia 2016 r., I CSK 1049/14, OSNC 2016, nr 11, poz. 134, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2013 r., I CSK 313/12)
(411) W ocenie zatem Sądu dopuszczalne było zatem co do zasady określenie kwoty kredytu w § 1 ust. 1 (...), a zatem zobowiązania Banku w sposób w tym postanowieniu oznaczony, to jest poprzez odwołanie się do waluty obcej jako miernika wartości stanowiącego podstawę wyliczenia kwoty kredytu w złotówkach.
(412) W tym zakresie wskazania wymaga, iż Sąd nie dopatrzył się sprzeczności takich postanowień z przepisami kodeksu cywilnego i prawa dewizowego.
(413) Zgodnie z art. 358 § 1 k.c., w brzmieniu obowiązującym w chwili zawarcia przez strony spornej umowy, z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, zobowiązania pieniężne na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej mogą być wyrażone tylko w pieniądzu polskim.
(414) Uregulowanie to statuujące tzw. zasadę walutowości powodowało, że każde zobowiązanie pieniężne powinno było być wyrażone w walucie polskiej, z wyjątkiem tych zobowiązań, dla których odmienną regulację wprowadzały ustawy szczególne. Ustawą wprowadzającą takie szczególne regulacje była przede wszystkim ustawa z dnia 27 lipca 2002 roku Prawo dewizowe (Dz.U. Nr 141, poz. 1178), która przewidywała w dacie zawarcia umowy łączącej strony zasadę swobody dewizowej. Zgodnie z art. 3 ust. 1 tej ustawy w obrocie dewizowym wszystko, co nie jest wyraźnie zakazane ustawowo, jest dozwolone. Ustawa ta w zakresie obrotu między rezydentami (osobami fizycznymi mające miejsce zamieszkania w kraju oraz osobami prawnymi mającymi siedzibę w kraju) wprowadza ograniczenia jedynie co do dokonywania rozliczeń w walutach obcych (art. 9 pkt 15). Ustawa ta nie wprowadza natomiast jakichkolwiek ograniczeń w ustalaniu zobowiązań w innej walucie niż waluta polska. W świetle zasady swobody dewizowej pozwala to przyjąć, że rezydenci, działając w kraju, mają swobodę w wyrażeniu zobowiązań pieniężnych w walucie obcej. Pogląd ten znajduje pełne potwierdzenie w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 2 kwietnia 2004 roku (III CZP 10/04, Legalis nr 62291), wydanej co prawda na gruncie art. 4 ust. 2 poprzednio obowiązującej ustawy Prawo dewizowe z dnia 2 grudnia 1994 roku (Dz.U. Nr 136, poz. 703), którego treść odpowiada jednak treści art. 3 ust. 1 ustawy obowiązującej w brzmieniu z 5 stycznia 2007 roku.
(415) Umowa z 5 stycznia 2007 roku podlegała wyłączeniu spod zasady walutowości przewidzianej przez art. 358 § 1 k.c. pełne zastosowanie miała do niej zasada swobody dewizowej, gwarantowana rzeczoną ustawą Prawo dewizowe. Potwierdza to ponadto definicja obrotu wartościami dewizowymi w kraju zawarta w art. 2 ust. 1 pkt 18 tejże ustawy, która stanowi, że obrotem takim jest już samo zawarcie umowy powodującej lub jedynie mogącej powodować dokonywanie w kraju rozliczeń w walutach obcych, a nie faktyczne dokonanie jakichkolwiek rozliczeń.
(416) Niezależnie od powyższego podkreślić należy, że ustawowy wyjątek, o którym mowa w art. 358 k.c. w brzmieniu obowiązującym w dniu 5 stycznia 2007 roku, stanowi także przepis art. 69 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe, który tak w dniu zawarcie umowy kredytu przewidywał i nadal przewiduje pośrednio możliwość udzielania przez banki kredytu w walucie innej niż polska. Tym bardziej zatem możliwe było posłużenie się w umowie w ramach klauzuli waloryzacyjnej miernikiem wartości w postaci waluty obcej.
(417) Przedmiot umowy określony w § 1 ust. 1 (...) jako kredyt denominowany udzielony w złotych w kwocie stanowiącej równowartość 49928,34 CHF podlegał określeniu poprzez zastosowanie postanowień (...), a dokładnie w której § 1 ust. 2 ustalono, iż w przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej kwota kredytu w złotych zostanie określona poprzez przeliczenie na złote kwoty wyrażonej w walucie w której kredyt jest denominowany, według kursu kupna tej waluty, zgodnie z Tabelą kursów z dnia uruchomienia środków. w § 1 ust. 3 ustalono, że w przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej:
(418) 1)
(419) zmiana kursu waluty wpływa na wypłacane w złotych przez Bank kwoty transz kredytu oraz na spłacane w złotych przez Kredytobiorcę kwoty rat kapitałowo-odsetkowych;
(420) 2)
(421) ryzyko związane ze zmianą kursu waluty ponosi kredytobiorca z uwzględnieniem § 11 ust. 2-4 oraz § 18 ust. 8.
(422) Tożsamy mechanizm przeliczenia powielono w § 11 ust.2i 3 (...), zgodnie z którym w przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej wypłata środków następuje w złotych w kwocie stanowiącej równowartość wypłacanej kwoty wyrażonej w walucie obcej. (ust. 2) Do przeliczeń kwot walut uruchamianego kredytu stosuje się kurs kupna waluty obcej według Tabeli kursów z dnia wypłaty środków. W przypadku, jak stanowił ust. 4 § 11, kredytów denominowanych wypłacanych jednorazowo lub w transzach, gdy przyznana kwota kredytu na skutek różnic kursowych okaże się na dzień uruchomienia kredytu kwotą:
(423) 1)
(424) przewyższającą kwotę wymaganą do realizacji celu określonego w § 1 ust. 2 (...), bank uruchomi środki w wysokości stanowiącej równowartość w walucie kredytu kwoty niezbędnej do realizacji celu oraz dokona pomniejszenia salda zadłużenia poprzez spłatę kwoty niewykorzystanej;
(425) 2)
(426) niewystarczająca do realizacji celu określonego w § 1 ust. 2 (...) kredytobiorca związany jest do zbilansowania inwestycji poprzez uzupełnienie środków własnych przez wypłaceniem środków przez Bank.
(427) Również prowizja ustalona została jako równowartość w złotych określonej kwoty w (...)727,11 CHF (v. § 2 ust. 1 pkt 2) Z mocy § 7 ust. 6 w przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej prowizje pobierane są w złotych w równowartości kwot wyrażonych w walucie obcej, przy czym z mocy ust. 7 do przeliczenia kwot prowizji z waluty obcej na złote stosuje się kurs sprzedaży danej waluty według tabeli kursów, obowiązującej w dniu zapłaty prowizji.
(428) Zgodnie z § 13 ust. 7 pkt 3 (...) w przypadku kredytu denominowanego w walucie obcej do przeliczeń wysokości rat kapitałowo-odsetkowych spłacanego kredytu stosuje się kurs sprzedaży danej waluty według tabeli kursów z dnia spłaty.
(429) Wreszcie zgodnie z § 1 pkt 31 OWU postanowiono, iż pojęcie tabela kursów oznacza aktualną Tabelę kursów (...) Bank (...) S.A. obowiązującą w banku w momencie dokonywania przeliczeń kursowych.
(430) Strona powodowa podnosiła, iż wskazane postanowienia umowne mają charakter niedozwolonych w rozumieniu art. 385 1§ 1 k.c., czemu przeczyła strona pozwana.
(431) Podkreślić należy, iż powodowie niespornie posiadali status konsumenta zawierając powyżej opisaną umowę z (...)
(432) Bank (...) S.A. w rozumieniu art. 221 k.c. stanowiącego, iż konsumentem jest osoba fizyczna dokonująca czynności prawnej z przedsiębiorcą niezwiązanej bezpośrednio z jej działalności gospodarczą lub zawodową. Niespornie nabycie nieruchomości gruntowej w miejscowości K. nie nastąpiło w celu związanym tak bezpośrednio czy nawet pośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową powodów.
(433) Stwierdzić trzeba, iż dokonując oceny kwestionowanych postanowień umowy Sąd miał na uwadze status zawodowy i naukowy powodów opisany w stanie faktycznym, jednak uznał, iż nie mógł on przemawiać za przyjęciem dla oceny pod kątem abuzywności postanowień umowy z 5 stycznia 2007 roku miernika podwyższonego niż przeciętnego, typowego konsumenta. (v. choćby Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 1 marca 2017 r. IV CSK 285/16) Definicja przeciętnego konsumenta zawarta została przy tym w art. 2 pkt 8 ustawy z 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, w którym wskazano, iż "dostatecznie dobrze poinformowany, uważny i ostrożny”. W orzecznictwie wyrażono pogląd, że przy wykładni wzorców umownych ze względu na ich funkcję standaryzacyjną stosować należy metodę obiektywną, a za miarodajny uznawać należy sens dostępny dla typowego adresata wzorca (wyrok SN z dnia 19 kwietnia 2007 r., I CSK 27/07, LEX nr 315565) Stwierdzić przy tym należy, iż w dniu 5 stycznia
(434) 2007 roku powodowie- prawnicy z wykształcenia byli zasadniczo na początku swojej kariery zawodowej, nie byli jeszcze doktorami nauk prawnych, co więcej ówcześnie ich działalność zawodowa nie łączyła się ze stosowaniem czy tworzeniem Prawa bankowego. Co prawda powód A. A. (1) był współautorem komentarza do Prawa Bankowego, jednak jak wskazał, jego praca ograniczała się li tylko do opracowania kwestii transgranicznych, nie dotycząc analizy w szczególności art. 69 ustawy Prawo bankowe. Nie sposób zatem wymagać od prawnika znajomości wszystkich gałęzi i dziedzin prawa, zwłaszcza w zakresie tak skomplikowanej dziedzinie prawa stanowiącej część gałęzi prawa finansowego, jakim jest prawo bankowe zwłaszcza w kontekście jego stosowania.
(435) Zgodnie z treścią art. 3851 § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.
(436) W świetle treści wskazanego przepisu nie uległo wątpliwości Sądu, że uznanie konkretnej klauzuli umownej za postanowienie niedozwolone wymaga stwierdzenia łącznego wystąpienia wszystkich wymienionych w nim przesłanek, a zatem analizowane postanowienie umowy zawartej z konsumentem (lub wzorca umownego):
(437) • nie może być postanowieniem w sposób jednoznaczny określającym główne świadczenia stron,
(438) • nie może być postanowieniem uzgodnionym indywidualnie oraz
(439) • musi kształtować prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.
(440) Podkreślić przy tym należy, iż ocena postanowień umowy dokonywana być powinna według zasad przewidzianych w art. 3851 k.c., a zatem według stanu z chwili jej zawarcia oraz w okolicznościach jej zawarcia, przy uwzględnieniu
(441) umów pozostających z nią w związku, stosownie do art. 3852 k.c. oraz art. 4 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.U. UE L z 21 kwietnia 1993 r., dalej: „dyrektywa 93/13”). Istotne jest zatem przeprowadzenie kontroli incydentalnej wzorca w chwili zawarcia umowy, a nie jej wykonywania, toteż zmiana warunków ekonomicznych działania powodowego Banku, np. kryzys na rynkach pieniężnych i finansowych, konieczność zachowania płynności i rentowności Banku, są związane z wykonywaniem umowy, a nie z procesem formułowania wzorca i zawarcia umowy.
(442) Nie sposób zatem podzielić stanowiska zaprezentowanego w wyroku Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 19 marca 2015 r. (IV CSK 362/14), by znaczenie dla oceny abuzywności postanowień umowy łączącej strony miał fakt, że w dniu 29 stycznia 2007 roku doszło do wypłaty kwoty 115.000 zł przez (...) Bank (...) S.A., jak i fakt, że powodowie dokonywali spłat rat kredytu zgodnie z umową – a dokładnie pozwany i jego poprzednik prawny dokonywali ściągnięcia z rachunku powodów określonej kwoty w złotówkach stanowiącej iloczyn raty ustalonej w (...) i kursu waluty sprzedaży dla (...) ustalonego przez Bank. We wskazanym wyroku Sąd Najwyższy starał się przeforsować niezasadną zdaniem Sądu w składzie niniejszym przy uwzględnieniu powyższej argumentacji tezę, że nawet jeśli sposób przeliczeń był niejasny według treści zaskarżonych postanowień umownych, to z chwilą dokonania spłaty został skonkretyzowany, a w rezultacie niedozwolony (abuzywny) charakter tych postanowień został wyeliminowany.
(443) Z tożsamych względów także zawarcie porozumienia między powodami a (...) Bank (...) S.A. z dnia 27 stycznia 2014 roku nie mogło mieć wpływu na ocenę abuzywności poszczególnych postanowień umowy z 5 stycznia 2007 roku, nie mogąc sanować niedozwolonego charakteru postanowień umownych. Nadto roszczenie powodów zawarte w punkcie I pozwu odnosiło się do okresu sprzed daty zawarcia owego porozumienia, które weszło w życie z chwilą jego zawarcia, a zatem nie modyfikowało w jakikolwiek sposób wcześniejszych zobowiązań stron. Nadto w § 3 i 4 tego porozumienia również podobnie jak w umowie dla potrzeb przeliczeń odwołano się do kursu waluty ustalanego przez Bank, nie określając metody, sposobu jego ustalenia.
(444) Również możliwości oceny postanowień umowy przez pryzmat art. 385 1 k.c. nie zmieniał fakt wejścia w życie ustawy z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2011 r. Nr 165, poz. 984) , którą zmieniono m.in. art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (aktualnie t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 128) przez dodanie w ust. 2 po pkt 4 pkt 4a, zobowiązując do zamieszczenia w umowie o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż polska szczegółowych zasad określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty lub spłaty kredyt i zgodnie z której art. 4 w przypadku kredytów lub pożyczek pieniężnych zaciągniętych przez kredytobiorcę lub pożyczkobiorcę przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy ma zastosowanie art. 69 ust. 2 pkt 4a oraz art. 75b ustawy, o której mowa w art. 1, w stosunku do tych kredytów lub pożyczek pieniężnych, które nie zostały całkowicie spłacone - do tej części kredytu lub pożyczki, która pozostała do spłacenia. W tym zakresie bank dokonuje bezpłatnie stosownej zmiany umowy kredytowej lub umowy pożyczki.
(445) Nowelizacja Prawa bankowego dokonana ustawą z dnia 29 lipca 2011 r. (Dz.U. Nr 165, poz. 984) przyznała bowiem kredytobiorcy w zakresie już istniejących stosunków prawnych jedynie dodatkowe uprawnienie do spłaty rat kredytu indeksowanego lub denominowanego do waluty obcej bezpośrednio w tej walucie. Kredytobiorca miał możliwość wyboru formy spłaty, a więc mógł wybrać spłatę w złotych polskich, co oznacza konieczność zamieszczenia w umowie kredytowej, zgodnie z wymaganiami art. 69 ust. 2 pkt 4a, szczegółowych zasad określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu. (v. Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 28 maja 2014 r.I CSK 607/13)
(446) Wywodzenie z przepisów tej ustawy nowelizującej art. 69 ustawy Prawo Bankowe dalej idących skutków w tym sankcjonujących postanowienia umów zawartych przed dniem jej wejścia w życie, w tym ewentualnego wyłączenia
(447) ich spod oceny przez pryzmat art. 3851 k.c., jest zatem w ocenie Sądu nieuprawnione.
(448) Także sposób wykonania umowy kredytu przez pozwanego, zastosowany przez niego faktycznie kurs (...) dla przeliczeń wynikających z umowy, w tym dla określenia kwoty kredytu jak i wysokości spłat rat w złotówkach i prowizji pozostawał bez znaczenia dla oceny abuzywności postanowień umowy. To zatem, czy kurs ten był rynkowym czy nie pozostawało bez wpływu na treść rozstrzygnięcia.
(449) Podkreślenia należy również, iż nawet w wypadku braku precyzyjnego wywiedzenia przez stronę argumentacji dotyczącej abuzywności danych postanowień umownych Sąd rozpoznający sprawę winien z urzędu ocenić czy dane
(450) postanowienia umowne nie mają charakteru niedozwolonego w rozumieniu art. 385 1 k.c. Na obowiązek taki wyraźnie wskazuje w swoich orzecznictwie Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej- choćby w wyroku z dnia 21 lutego 2013 roku (C-472/11 (...) Bank (...) przeciwko C. C., Wyrok (...) z dnia 21 kwietnia 2016 r. C-377/14 E. R. i Helena Radlingerová v. F. a.s. )
(451) Stwierdzenia także wymaga, że istotą dobrego obyczaju jest poszanowanie praw kontrahenta, polegające na formułowaniu zapisów umowy w sposób jednoznaczny, zrozumiały dla niego, niewykorzystywanie jego słabszej pozycji kontraktowej i niewprowadzanie do umowy klauzul, które godzą w równowagę kontraktową stron. To jednocześnie postępowanie nierzetelne, nieuczciwe, sprzeczne z akceptowanymi standardami działania. Chodzi więc o postępowanie, które potocznie jest rozumiane jako nieuczciwe, nierzetelne. Rażące naruszenie interesów konsumenta oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję, na niekorzyść konsumenta praw i obowiązków wynikających z umowy (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2005 r., I CK 832/04; z dnia 3 lutego 2006 r. I CK 297/05; z dnia 27 października 2006 r., I CSK 173/06; z dnia 30 września 2015 r., I CSK 800/14, niepublikowane). Tego rodzaju naruszenie interesów konsumenta oznacza niekorzystne ukształtowanie jego sytuacji ekonomicznej oraz nierzetelne traktowanie. Ocena postanowienia umowy, które nie było uzgodnione przez strony polega na ustaleniu czy jest ono sprzeczne z ogólnym wzorcem zachowań przedsiębiorcy (banku) wobec konsumentów oraz jak wyglądałyby prawa i obowiązki konsumenta w sytuacji, w której postanowienie to nie zostałoby zastrzeżone (por. wyrok Sądu Najwyższego
(452) z dnia 19 marca 2007 r., III SK 21/06, OSNP 2008, nr 11-12, poz. 181). (v. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 1 marca 2017 r. IV CSK 285/16)
(453) Zastrzec należy, iż oceny abuzywności poszczególnych postanowień umowy dokonuje Sąd w sprawie o świadczenie przy uwzględnieniu konkretnych postanowień umowy i okoliczności jej zawarcia, bez wpływu pozostawały zatem dla tej oceny orzeczenia Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów dotyczące uznania abuzywności wzorców umownych stosowanych przez innych przedsiębiorców.
(454) Punktem wyjścia dla analizy poszczególnych postanowień umowy kredytu przez pryzmat art. 385 1 k.c. było ustalenie jej essentialia negotii. Na podstawie umowy kredytu udzielonego w tym wypadku konsumentowi, bank zobowiązuje się do oddania kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie sumy środków pieniężnych, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z tej kwoty i zwrotu wykorzystanej sumy wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty.
(455) Zakres pojęcia „postanowień określających główne świadczenia stron”, którym ustawodawca posłużył się w art.
(456) 3851 § 1 k.c., mógł budzić kontrowersje, ponieważ wysuwane były zapatrywania, że nie ma tu przesądzającego znaczenia to, czy wspomniane świadczenia należą do essentialiae negotii (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2013 r., I CSK 313/12). Z tej przyczyny zasięg odnośnego pojęcia musi być zawsze ustalany w konkretnym przypadku, z uwzględnieniem wszystkich postanowień oraz celu zawieranej umowy. Chodzi tu o określenie świadczeń decydujących o istocie związania stron umową, czyli o to, co dla stron umowy jest najważniejsze. Pojęcie to należy zatem interpretować raczej wąsko, w nawiązaniu do elementów umowy kluczowych przedmiotowo. Przemawia za tym treść przepisu, która nie odnosi się do świadczeń „dotyczących głównych postanowień”, ale „określających” te postanowienia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2004 r., I CK 635/03). Nie ma znaczenia natomiast to, czy typowy konsument, prawidłowo rozumiejący treść postanowienia umownego, podziela stanowisko w nim wyrażone. Ta okoliczność nie mieści się określeniu głównego świadczenia stron. Zatem chodzić będzie o świadczenia należące do kategorii przedmiotowo istotnych w ramach stosunku cywilnego. Pojęcie postanowienia umownego określającego główne świadczenie stron jest przedmiotem sporu co do jego wykładni, toczącego się także na tle oceny pod tym kątem klauzuli indeksacyjnej w umowach kredytowych. Dokonując tej oceny na potrzeby niniejszego postępowania Sąd stanął na stanowisku, iż postanowieniem określającym główne świadczenie stron umowy w wypadku umów nienazwanych (a taki charakter miała umowa badana w sprawie niniejszej w momencie jej zawarcia) mają postanowienia określające elementy konstytutywne dla danego typu czynności, pozwalające na jej identyfikację, i odróżnienie od umów podobnych. Taka też interpretacja przyjmowana jest w orzeczeniach Trybunału Sprawiedliwości UE wydawanych na gruncie art. 4 ust 2 Dyrektywy 93/13. W szczególności kwestia ta rozważana była przez Trybunał także na gruncie sprawy kredytów rozliczanych w walucie obcej w orzeczeniu z dnia 30 kwietnia 2014 r. sygn. C 26/13 (orzeczenie wstępne w sprawie Á. K. i H. R. v. (...)), w którym wskazano, iż „Za warunki umowy, które mieszczą się w pojęciu określenia głównego przedmiotu umowy w rozumieniu tego przepisu, należy uważać te, które określają podstawowe świadczenia w ramach danej umowy i które z tego względu charakteryzują tę umowę.”
(457) Zdaniem Sądu wobec określenia kwoty świadczenia (...) Bank (...) S.A. – kwoty kredytu w PLN poprzez odniesienie się do waluty obcej, postanowienia umowy z 5 stycznia 2007 roku zawarte w § 1 ust. 2 Części Ogólnej Umowy (zwane dalej (...)), § 11 ust. 2 (...) w zw. z § 1 pkt 31 OWU dotyczące metody oznaczenia kwoty kredytu określały główne świadczenie stron. Sąd miał przy tym na uwadze dość bogate orzecznictwo Sądu Najwyższego w kwestii postanowień umowy odnoszących się do waloryzacji, jednak nie mogły mieć one zastosowania w tym zakresie, jako że odnosiły się one nie do określenia kwoty kredytu lecz do sposobu określania rynkowej wartości sumy kredytu dla potrzeb spłat czy rat kredytu.
(458) W ocenie Sądu możliwa była jednak kontrola wskazanych postanowień umownych przez pryzmat art. 3851 § 1 k.c. wobec faktu, iż postanowienia te nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.
(459) W tym zakresie wskazania wymaga, że klauzula, która nie zawiera jednoznacznej treści i przez to pozwala na pełną swobodę decyzyjną przedsiębiorcy w kwestii bardzo istotnej dla konsumenta, jest klauzulą niedozwoloną. Jak wskazuje się w orzecznictwie wymóg jednoznacznego i w sposób zrozumiały sformułowania postanowienia umowy,
(460) określany zasadą transparentności, wyraźnie wyodrębnia dwa elementy. Zrozumiałość dotyczy zarówno treści jak i formy wzorca, natomiast wymóg jednoznacznego jego sformułowania odnosi się wyłącznie do treści, zmierzając do zapobiegania sformułowaniom, które mogą prowadzić do wieloznaczności tekstu. Zatem przesłanka wynikająca z art.
(461) 3851 § 1 zd. 2 k.c. jest spełniona tylko wtedy, gdy postanowienie wzorca nie budzi wątpliwości co do jego znaczenia, innymi słowy, gdy wynika z niego tylko jedna możliwa interpretacja dla przeciętnego, typowego konsumenta (por. wyroki SN: z dnia 15 lutego 2013 r., I CSK 313/12, z dnia 13 czerwca 2012 r., II CSK 515/11). Bez znaczenia jest natomiast okoliczność, czy przeciętny, typowy konsument, prawidłowo rozumiejący treść zawartego we wzorcu postanowienia, aprobuje, czy wręcz akceptuje tę treść, a więc czy podziela zawarte w niej stanowisko. Ta ostatnia okoliczność nie mieści się już w ustawowej przesłance sformułowania postanowienia wzorca, określającego główne
(462) świadczenia stron, w sposób jednoznaczny, wyartykułowanej w art. 3851 § 1 zd. 2 k.c. (v. Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 10 lipca 2014 r, I CSK 531/13, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2016 roku, CSK 1049/14 )
(463) W tym zakresie warto również przytoczyć stanowisko Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej zaprezentowane w wyroku z dnia 30 kwietnia 2014 roku (C-26/13 Á. K.,H. R. v. (...)) w którym wskazano, że artykuł 4 ust. 2 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że w przypadku warunku umownego takiego jak ten rozpatrywany w postępowaniu głównym wymóg, zgodnie z którym warunek umowny musi być wyrażony prostym i zrozumiałym językiem, powinien być rozumiany jako nakazujący nie tylko, by dany warunek był zrozumiały dla konsumenta z gramatycznego punktu widzenia, ale także, by umowa przedstawiała w sposób przejrzysty konkretne działanie mechanizmu wymiany waluty obcej, do którego odnosi się ów warunek, a także związek między tym mechanizmem a mechanizmem przewidzianym w innych warunkach dotyczących uruchomienia kredytu, tak by rzeczony konsument był w stanie oszacować, w oparciu o jednoznaczne i zrozumiałe kryteria, wypływające dla niego z tej umowy konsekwencje ekonomiczne.
(464) W ocenie Sądu analizowane postanowienia umowne zawarte w § 1 ust. 2 Części Ogólnej Umowy (zwane dalej (...)), § 11 ust. 2 (...) w zw. z § 1 pkt 31 OWU nie spełniają przesłanki jednoznaczności, odwołują się bowiem do nieweryfikowalnego w dacie zawarcia umowy, arbitralnie przez jedną ze stron umowy- bank ustalanego kursu waluty bez określenia precyzyjnego działania mechanizmu wymiany waluty. W efekcie skoro główne świadczenie strony pozwanej – kwota kredytu przy przyjęciu kursu ustalonego arbitralnie przez Bank nie została określona w sposób jednoznaczny, umożliwiało to dokonanie oceny postanowień umowy odnoszących się do ustalenia kwoty kredytu a dokładnie kursu waluty pod kątem ich abuzywności.
(465) Odmiennie zaś w zakresie postanowień zawartych w § 7 ust. 7 (...), § 13 ust. 7 pkt 3 (...) w zw. z § 1 pkt 31 OWU Sąd uznał, że postanowienia te nie określały głównych świadczeń stron, jako że odnosiły się jedynie do mechanizmu określenia wysokości prowizji oraz przeliczenia rat spłat kredytu z (...) na złotówki, w których kredyt ten miał być spłacany. Przy tym w zakresie postanowienia z § 13 ust. 7 pkt 3 (...), choć dotyczyło ono wysokości rat kredytu i pośrednio wpływało na jego wysokość, to stanowiło w istocie zastrzeżoną klauzulę waloryzacyjną, mającą charakter poboczny w stosunku do głównego obowiązku kredytobiorcy w postaci zwrotu kwoty kredytu w PLN w ratach ustalonych we frankach (por. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 14 maja 2015 r. I ACa 16/15 wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2015 r., I CSK 257/14, niepublikowane z dnia 22 stycznia 2016 r., I CSK 1049/14, OSNC 2016, nr 11, poz. 134).
(466) Niezależnie od powyższego uznać należało, iż postanowienia te w zakresie odnoszącym się do zastosowania do przeliczeń kursu waluty ustalonego przez Bank tak co do prowizji, jak i rat spłat kredytu nie nosiły znamion jednoznaczności. W tym zakresie aktualne pozostają rozważania zaprezentowane wyżej w tej materii.
(467) W efekcie możliwa była ocena wszystkich wyżej wskazanych postanowień umowy i OWU pod kątem ich abuzywności.
(468) Kolejno wszystkie analizowane postanowienia umowne niewątpliwie, czego dowiodło postępowanie dowodowe w niniejszej sprawie nie były postanowieniami uzgodnionymi indywidualnie z powodami. Strona pozwana nie sprostała
(469) w tym zakresie ciężarowi dowodowemu spoczywającemu na niej zgodnie z art. 3851 § 4 k.c. Zauważyć należy przy tym trzeba, iż już porównanie treści (...) i (...) z brzmieniem OWU, jak również z dokumentem regulującym
(470) wewnętrzną pracę pozwanego w postaci instrukcji udzielenia przez (...) Bank (...) S.A. kredytu mieszkaniowego N.- H. dowodzi, iż treść postanowień umowy została ustalona przez Bank w załącznikach do Regulaminu udzielania kredytu mieszkaniowego (...), a do treści (...) i (...) tworzących umowę kredytu inkorporowano treść postanowień wzorca umownego- OWU. Jednocześnie twierdzeniu pozwanego dotyczącego negocjowalności postanowień umowy przeczy również okoliczność, iż podjęta przez powodów w dniu 5 stycznia 2007 roku próba zmiany postanowienia (...) odnoszącego się do zabezpieczenia wekslem spotkała się z odmową pracowników banku z argumentacją o braku takiej możliwości. Co istotne przy tym Sąd zwrócił uwagę, iż sam poprzednik prawny pozwanego poprzez instrukcję wprowadzał dość skomplikowany mechanizm ewentualnej zmiany postanowień umowy o czym świadczy § 1 ust. 4 i 5 Instrukcji. Nie zostało przy tym wykazane przez pozwanego czy pracownicy obsługujący powodów byli w ogóle uprawnieni do modyfikacji postanowień umowy skonstruowanej według wzoru stanowiącego załącznik nr 2a Regulaminu udzielania przez (...) Bank (...) S.A, Kredytu mieszkaniowego (...) jak wynikało § 2 ust. 1 pkt 1 OWU.
(471) Całkowicie przy tym bezpodstawna jest w ocenie Sądu argumentacja pozwanego, iżby sam wybór oferty kredytowej czy podpisanie umowy przez powodów implikować winien uznanie, iż postanowienia umowy były indywidualnie z
(472) konsumentem negocjowane, by kredytobiorcy – konsumenci mieli w rozumieniu art. 385 1 § 1 k.c. wpływ na treść zawartej przez nich umowy, a w konsekwencji, by badanie abuzywności postanowień takiej umowy było wyłączone.
(473) Okres trzytygodniowy dzielący złożenie wniosku o kredyt od podpisania umowy nie uzasadniał w żadnym razie przyjęcia, wobec braku jakichkolwiek dowodów w materiale dowodowym potwierdzających taki fakt, iż w tym czsie strony prowadziły intensywne negocjacje co do postanowień umowy. W ocenie Sądu to poprzednik prawny pozwanego w oparciu o wniosek kredytowy powodów sporządził, jak zresztą wynika z uznanych przez Sąd za wiarygodne zeznań powodów, umowę gotową do podpisu według załącznika do obowiązującego w Banku (...) i przedstawił ją powodom na spotkaniu wyznaczonym na podpisanie tej umowy. Konstrukcja jaką w tym zakresie posłużył się Bank przy określeniu kwoty zobowiązania, jak i pozostałych ocenianych postanowień nie była konsultowana z powodami- w szczególności czy będzie to kredyt walutowy czy kredyt z zastosowaniem klauzuli waloryzacyjnej, jak i jaka będzie metoda przeliczenia świadczeń stron.
(474) Przechodząc do analizy ostatniej z przesłanek oceny abuzywności a mianowicie tego, iż postanowienie umowne musi kształtować prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy wskazać należy, iż niewątpliwie kwestia ustalenia kursu waluty (...) dla określenia kwoty kredytu złotówkach stanowiącego podstawę przeliczenia kwoty oznaczonej w § 1 ust. 1 (...) w (...) pozostawiona została w wyłącznej dyspozycji powoda. Tożsame postanowienia odnosiły się do ustalenia kwoty prowizji w PLN jak i wyliczenia rat kredytu na etapie jego spłaty. Nie zostało przy tym tak w umowie – (...), (...) jak i w OWU– wzorcu umownym mającym zastosowanie do tej umowy - ustalone w jaki sposób i na podstawie jakich czynników czy wskaźników powód ma ustalać kurs kupna czy sprzedaży (...), w tym czy zawierał on także jego zysk.
(475) Przy tym z zeznań świadka D. G. –pracownika pozwanego, a wcześniej (...) Bank (...) S.A. wynika, iż sposób ustalania kursu waluty był nieznany dla klientów Banku, a przede wszystkim ustalenia te pozostawione były arbitralnej decyzji Banku, który w sposób całkowicie nieweryfikowalny mógł ustalać wartość kursu kupna i sprzedaży waluty (...) w wykonaniu analizowanej umowy. Mechanizm ustalania tego kursu był zasadniczo wypadkową szeregu przypadkowych działań pracownika banku, co potwierdzało całkowitą dowolność i arbitralność pozwanego i jego poprzednika w ustalaniu wysokości tego kursu. Co istotne nie stanowił on jakiegokolwiek uśrednienia. Miał się również nijak do kursu NBP.
(476) Z jednej strony bowiem od pracownika odpowiedzialnego za tę kwestię zależał dobór jednostkowej transakcji międzybankowej z serwisu (...) w oparciu o prezentowane w nim ceny ofertowe- a nie transakcyjne- odpowiednio dla kupna i sprzedaży franka - (...), podobnie dla dolara USD, do którego frank był odnoszony i dopiero następnie odnoszone było to do złotówki – PLN. Wynik każdego z przeliczeń dla sprzedaży i odrębnie dla kupna był następnie sumowany i dzielony na pół. Następnie do tak wyliczonej kwoty doliczano – w przypadku kursu sprzedaży i odliczano
(477) – w przypadku kursu kupna, marżę ustaloną również nieweryfikowalnie dla konsumenta i arbitralnie przez Dyrektora Banku działającego w ramach widełek ustanowionych decyzją Zarządu Banku.
(478) W efekcie na chwilę zawarcia umowy konsument nie miał możliwości oceny jak będzie kształtowała się kwota kredytu, kwota prowizji, jak i następnie jego zobowiązanie z tytułu zawartej umowy kredytu w postaci spłat rat kredytowych. Pozostawienie tak istotnej kwestii kreującej wysokość świadczenia przyznanego powodom, prowizji należnej Bankowi jak i następnie zobowiązania powodów wobec Banku w sferze wyłącznych nieweryfikowalnych decyzji Banku pozwalało na uznanie wskazanych postanowień za kształtujące obowiązki pozwanych w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami przez które rozumieć należy ukształtowanie stosunku umownego w sposób klarowny, jasny i weryfikowalny dla konsumenta. Zarazem w ocenie Sądu postanowienie to rażąco naruszało interesy powodów. A mianowicie zdaniem Sądu postanowienie pozwalające ukształtować kurs waluty (...) stanowiący podstawę określenia nie tylko wierzytelności powodów ale i ich zobowiązania przez Bank całkowicie dowolnie wskazywało na nieuzasadnioną dysproporcję na niekorzyść konsumenta, oznaczało niekorzystne ukształtowanie jego pozycji ekonomicznej.(v. również Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 1 marca 2017 r. IV CSK 285/16) Bank przyznał sobie prawo do jednostronnego regulowania wysokości nie tylko wysokość własnego zobowiązania wobec powodów ale także następnie rat kredytu- spłat należnych od powodów. Jednocześnie prawo banku do ustalania kursu waluty w świetle zawartej przez strony umowy nie doznawało żadnych ograniczeń.
(479) Zauważenia przy tym wymaga, że pozwany, choć na etapie niniejszego procesu całkowicie negował możliwość zastosowania kursu NBP wskazując na jego nierynkowość, w § 3 ust. 4 pkt 2 (...) § 4 ust. 4 pkt 2 OWU odnoszącym się do przeliczenia salda kredytu na PLN dla potrzeb ustalenia marży banku ustalił stosowanie właśnie średniego kursu NBP dla danej waluty aktualnego na ostatni dzień roboczy danego miesiąca.
(480) Wreszcie zwrócić należy, iż w chwili zawarcia umowy kredytu istniała Rekomendacja S Komisji Nadzoru Finansowego z 2006 roku dotycząca dobrych praktyk w zakresie ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie, która co prawda nie miała charakteru aktu prawnego powszechnie obowiązującego, lecz była pomocna w ocenie poziomu zachowania standardów jakości i profesjonalizmu przez Bank stanowiąc istotną wskazówkę przy interpretacji zachowania przez Bank dobrych obyczajów. Dokument ten został wydany podstawie art. 137 pkt 5 ustawy – Prawo bankowe. W pkt. 5.2.2. Rekomendacji S wskazano, że w każdej umowie, która dotyczy walutowych ekspozycji kredytowych powinny znaleźć się co najmniej zapisy dotyczycące:
(481) a)
(482) wartości ekspozycji kredytowej w walucie obcej (w przypadku ekspozycji kredytowych indeksowanych kursem waluty obcej dopuszcza się poinformowanie klienta o wysokości ekspozycji kredytowej i wysokości rat kapitałowo- odsetkowych w walucie obcej odrębnie po wypłacie kredytu),
(483) b)
(484) wysokości rat kapitałowych i rat odsetkowych w walucie obcej,
(485) c)
(486) sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego, w szczególności, wyliczana jest wartość rat kapitałowo-odsetkowych,
(487) d)
(488) informacji, że zmiana kursu walutowego będzie miała wpływ na wartość ekspozycji kredytowej oraz wysokość rat kapitałowo-odsetkowych,
(489) e)
(490) warunków i konsekwencji zmiany waluty ekspozycji kredytowej.
(491) Niewątpliwie zaś sposobu ustalania kursu wymiany walut umowa z 5 stycznia 2007 roku nie określała.
(492) W ocenie Sądu podzielić należało stanowisko prezentowane przez powodów, iż bez znaczenia dla oceny skutków stwierdzonej abuzywności postanowień umowy – w tym dla jej ważności pozostaje wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 22 stycznia 2016 r. (I CSK 1049/14 opubl. Biuletyn SN 2016/5; OSNC 2016/11/134; MonPrBank. 2017/2/16.). Podkreślić należy, iż w sprawie tej przedmiotem rozpoznania było roszczenie powodów przeciwko Bankowi o uznanie za niedozwolone klauzuli umownej, a nie stwierdzenie nieważności umowy kredytu. niezależnie od tego warto podkreślić, iż w wyroku tym Sąd Najwyższy wskazał jednoznacznie, iż mechanizm ustalania przez bank kursów waluty, pozostawiający bankowi swobodę, jest w sposób oczywisty sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta, a klauzula która nie zawiera jednoznacznej treści i przez to pozwala na pełną swobodę decyzyjną przedsiębiorcy w kwestii bardzo istotnej dla konsumenta, dotyczącej kosztów kredytu, jest klauzulą niedozwoloną.
(493) Całkowicie bez znaczenia był również wyrwany z kontekstu fragment uzasadnienia wyroku z dnia 2 grudnia 2015 roku C-312/14 (...) co istotne zawierający w opinii rzecznika jedynie przytoczenie argumentacji co istotne sądu krajowego K., działającego jako Sąd Najwyższy Republiki Węgierskiej, w wyroku 6/2013 (...), nie była to więc argumentacja (...) jak próbował wywodzić pełnomocnik strony pozwanej i co istotne (...) w sprawie C-312/14 miał zbadać wyłącznie, czy transakcje dokonywane przez instytucję kredytową, polegające na wymianie kwot denominowanych w walucie obcej na walutę krajową, w celu obliczenia kwot kredytu i zwrotu, zgodnie z postanowieniami umowy kredytu dotyczącymi kursów wymiany, mogą zostać zakwalifikowane do „usług inwestycyjnych i działalności inwestycyjnej” w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 2 dyrektywy (...).
(494) Reasumując, konsekwencją uznania abuzywności analizowanych wyżej postanowień zawartych § 1 ust. 2 Części Ogólnej Umowy (zwane dalej (...)), § 11 ust. 2 (...) w zw. z § 1 pkt 31, Ogólnych Warunków Udzielenia przez (...) Bank (...) S.A. Kredytu Mieszkaniowego (...) H. (zwane dalej „OWU”) § 7 ust. 7 oraz § 13 ust. 7 pkt 3 (...) była
(495) zasadniczo ich bezskuteczność, co wynikało art. 3581§ 2 k.c. stanowiącego, iż postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie.
(496) Niemniej jednak nie mogło ujść uwadze Sądu, iż w okolicznościach tej konkretnej sprawy bezskuteczność wskazanych postanowień zawartych w § 1 ust. 2 Części Ogólnej Umowy (zwane dalej (...)), § 11 ust. 2 (...) w zw. z § 1 pkt 31 powodowała, iż brak było możliwości ustalenia kwoty kredytu opisanej w § 1 ust. 1 (...), a zatem jednego z essentialia negotii umowy kredytu.
(497) W tym zakresie za niedopuszczalne uznać należało zastępowanie przez Sąd z urzędu niedozwolonego postanowienia umownego innym mechanizmem wyliczenia kwoty kredytu– w tym nie było podstaw do zastosowania kursu kupna waluty czy średniego kursu stosowanego przez NBP. Możliwość taka nie wynikała na chwilę zawarcia umowy bowiem z jakichkolwiek przepisów prawa, nie sposób było również kursu waluty dla określenia kwoty kredytu- jak zresztą również dla pozostałych analizowanych w niniejszej sprawie postanowień, wyprowadzić z ustalonych zwyczajów obowiązujących w tego rodzaju stosunkach prawnych.
(498) Należy bowiem zwrócić uwagę, że art. 358 k.c. w kształcie regulującym możliwość spełnienia świadczenia w walucie polskiej w przypadku, w którym przedmiotem zobowiązania jest suma pieniężna wyrażona w walucie obcej, i określającym wartość waluty obcej według kursu średniego NBP, wszedł w życie dopiero w dniu 24 stycznia 2009 r., mocą nowelizacji kodeksu cywilnego z dnia 23 października 2008 r. (Dz.U. Nr 228, poz. 1506). Nie może być zatem miarodajny dla określenia treści zobowiązania wynikającego z umowy zawartej między stronami.
(499) Wykluczyć również należało posłużenie się w tym zakresie innymi przepisami prawa – w tym wekslowego, regulującymi swoisty stosunek prawny.
(500) Co więcej w ocenie Sądu mieć należało na uwadze, iż w relacji konsumenta z przedsiębiorcą przy ocenie skutków uznania poszczególnych postanowień umownych za niedozwolone istotną rolę odgrywa element odstraszający, prewencyjny.
(501) Z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wynika, że sądy krajowe są zobowiązane wyłącznie do niestosowania klauzuli abuzywnej i nie wolno im przekształcać jej treści tak, aby nadać jej kształt nienaruszający interesu konsumenta, ponieważ osłabiałoby to oddziaływanie prewencyjne sankcji. Umowa powinna „w zasadzie nadal obowiązywać, bez jakiejkolwiek zmiany innej niż wynikająca z uchylenia nieuczciwych warunków, o ile takie dalsze obowiązywanie umowy jest prawnie możliwe zgodnie z zasadami prawa wewnętrznego” (zob. wyroki: z dnia 14 czerwca 2012 r. w sprawie C-618/10, B. E. de (...) SA przeciwko J. C., (...)-349, pkt 66 - 69; z dnia 30 maja 2013 r. w sprawie A. B., pkt 57, 60; z dnia 21 stycznia 2015 r. w połączonych sprawach C-482/13, C-484/13, C-485/13 i C-487/13, U. B. i C., (...)-21, pkt 28; z dnia 26 stycznia 2017 r. w sprawie C- 421/14, (...) SA przeciwko J. G., (...):EU:C:2017:60, pkt 71; z dnia 21 kwietnia 2016 r. w sprawie C-377/14, E. R., H. R. przeciwko F. a.s., (...):EU:C:2016:283, pkt 97). Z przywołanych orzeczeń wynika, że Trybunał wyklucza nie tylko tzw. redukcję utrzymującą skuteczność postanowienia abuzywnego, ale także wyłącza możliwość uzupełniania luk w umowie powstałych po wyeliminowaniu takiego postanowienia.
(502) Przewidziane sankcje za naruszenie praw konsumenta muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. (zob. podobnie w szczególności wyroki: z dnia 3 maja 2005 r. w sprawach połączonych C-387/02, C-391/02 i C-403/02 B. i in., Z. O.. s. I- (...), pkt 64, 65, a także z dnia 26 września 2013 r. w sprawie C-418/11 (...), pkt 50). W wyroku z dnia 14 czerwca 2012 roku (C-618/10, B. E. de (...) S.A. przeciwko J. C., Legalis numer 483548) Trybunał Sprawiedliwości wskazał, że w świetle art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13, sądy krajowe są zobowiązane wyłącznie do zaniechania stosowania nieuczciwego warunku umownego, aby nie wywierał on obligatoryjnych skutków wobec konsumenta, przy czym nie są one uprawnione do zmiany jego treści.
(503) Z kolei w wyroku z dnia 30 kwietnia 2014 roku (C-26/13, A. K., H. R. przeciwko (...), Legalis numer 966197) Trybunał stwierdził, iż art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 nie stoi na przeszkodzie temu, by sąd krajowy uchylił, zgodnie z zasadami prawa zobowiązań, nieuczciwy warunek (niedozwolone postanowienie umowne) poprzez zastąpienie go przepisem prawa krajowego o charakterze dyspozytywnym. Jak podkreślił Trybunał, fakt zastąpienia nieuczciwego warunku tego rodzaju przepisem – w przypadku którego, jak wynika z motywu trzynastego dyrektywy 93/13, zakłada się, że nie zawiera nieuczciwych warunków – w zakresie, w jakim dostarcza on rozwiązania, dzięki któremu umowa może dalej obowiązywać (...) i wciąż wywoływać wiążące skutki względem stron, jest w pełni uzasadniony w świetle celu dyrektywy 93/13.
(504) Nie ulega jednak wątpliwości, że w polskim systemie prawnym w dacie zawarcia łączącej strony umowy brak było przepisu dyspozytywnego, którym Sąd mógłby zastąpić niedozwolone postanowienia umowne występujące w łączącej strony umowie kredytowej.
(505) Wykładnię tę potwierdzają ponadto cel i ogólna systematyka dyrektywy 93/13/EWG Rady z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. W tym względzie, mając na uwadze charakter i znaczenie interesu publicznego, na którym oparta jest ochrona zagwarantowana konsumentom, rzeczona dyrektywa zobowiązuje państwa członkowskie, jak wynika z jej art. 7 ust. 1, do zapewnienia stosownych i skutecznych środków „mających na celu zapobieganie stałemu [dalszemu] stosowaniu nieuczciwych warunków w umowach zawieranych przez sprzedawców i dostawców z konsumentami”. Gdyby więc sąd krajowy mógł zmieniać treść nieuczciwych warunków zawartych w takich umowach, takie uprawnienie mogłoby zagrażać realizacji długoterminowego celu ustanowionego w art. 7 dyrektywy, ponieważ osłabiłoby zniechęcający skutek wywierany na przedsiębiorców poprzez zwykły brak stosowania takich nieuczciwych warunków wobec konsumentów. (wyrok z dnia 30 maja 2013 r. A. B. i de M. G., C-488/11, EU:C:2013:341).
(506) Tak więc w sytuacji, w której sąd krajowy dochodzi do wniosku, że warunek ma charakter nieuczciwy w rozumieniu dyrektywy 93/13, na sądzie tym spoczywa obowiązek wyciągnięcia wszystkich wynikających z prawa krajowego konsekwencji w celu zapewnienia, że konsument nie jest związany owym warunkiem. (zob. podobnie postanowienie z dnia 16 listopada 2010 r. P., C-76/10, EU:C:2010:685, Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 21 kwietnia 2016
(507) r. C-377/14 W sprawie C-377/14 mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 (...), orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez K. soud v P. w postępowaniu E. R., H. R.)
(508) Nie można było również uznać, iż wobec braku możliwości określenia kwoty kredytu w złotówkach umowa kredytu winna być uznana za kredyt walutowy w kwocie wskazanej w § 1 ust. 1 (...) w (...), bowiem prowadziłoby to do całkowitej zmiany, definitywnego wypaczenia stosunku prawnego łączącego strony.
(509) Wreszcie nie sposób było uznać, iż do określenia kwoty kredytu doszło w § 1 ust. 7 (...) w którym ograniczono się do wskazania, iż kwota pozostająca do wpłaty na rachunek zbywcy wynosi 115.000 zł. Wskazany punkt nie odnosił się bowiem do określenia kwoty kredytu, zwłaszcza przy uwzględnieniu § 11 ust. 4 (...), w którym wskazano, iż w przypadku kredytów denominowanych wypłacanych jednorazowo lub w transzach, gdy przyznana kwota kredytu na skutek różnic kursowych okaże się na dzień uruchomienia kredytu kwotą:
(510) 1)
(511) przewyższającą kwotę wymaganą do realizacji celu określonego w § 1 ust. 2 (...), bank uruchomi środki w wysokości stanowiącej równowartość w walucie kredytu kwoty niezbędnej do realizacji celu oraz dokona pomniejszenia salda zadłużenia poprzez spłatę kwoty niewykorzystanej;
(512) 2)
(513) niewystarczająca do realizacji celu określonego w § 1 ust. 2 (...) kredytobiorca związany jest do zbilansowania inwestycji poprzez uzupełnienie środków własnych przez wypłaceniem środków przez Bank.
(514) Nie sposób było również zastąpić bezskutecznych postanowień umownych innymi postanowieniami w tym mającymi wynikać z ustalonych zwyczajów uwzględniając charakter umowy kredytu i treść art. 56 k.c. i treść art. 3531 k.c.
(515) Ustalone zwyczaje to bowiem określona praktyka postępowania, która spełnia łącznie trzy kryteria: 1) jest dostatecznie utrwalona w danej społeczności; 2) jest potwierdzona odpowiednio długim czasem jej stosowania; 3) jest poparta dominującym w danej społeczności przekonaniem o potrzebie postępowania w taki właśnie sposób. Ustalone zwyczaje mogą być wyróżnione na podstawie rozmaitych kryteriów, np. przestrzennych (zwyczaje miejscowe, regionalne, międzynarodowe), podmiotowych (np. zwyczaje zawodowe adwokatów, lekarzy, antykwariuszy) czy według segmentu rynku (zwyczaje w dziedzinie obrotu bankowego, obrotu papierami wartościowymi, obrotu nieruchomościami) (M. S., Refleksje o roli zwyczaju..., s. 79 i n.). W ocenie Sądu ustalonych zwyczajów ustalania kursu waluty dla potrzeb przeliczeń niezbędnych dla określenia zobowiązania stron umowy kredytowej po prostu brak.
(516) W efekcie powyższych rozważań Sąd uznał, że umowa z dnia 5 stycznia 2007 roku jest wobec braku określenia kwoty kredytu umową nieważną - zgodnie z art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 69 ust. 1 i ust. 2 pkt 2 ustawy prawo bankowe. W analizowanej sprawie abuzywność postanowień umowy odnoszących się do głównych świadczeń stron implikowała całkowitą nieważność stosunku umownego. Bez określenia bowiem kwoty kredytu nie było również możliwe ustalenie wysokości zobowiązania wzajemnego powodów a pozwalającego na ustalenie wysokości należnych od nich rat kredytowych. Sąd zobligowany był przy tym nieważność umowy wziąć pod uwagę z urzędu, i zgoda na skutki stwierdzenia tej nieważności wyrażona przez powodów w piśmie z dnia 23 sierpnia 2017 roku zasadniczo pozostawała w tym względzie bez znaczenia.
(517) Sąd zdawał sobie sprawę z powagi i konsekwencji takiego uznania, lecz w świetle powyższych rozważań nie dysponował żadnym instrumentem umożliwiających zachowanie w mocy stosunku prawnego łączącego strony. Również fakt, znany Sądowi z urzędu, masowości tak zwanych w uproszczeniu pozwów frankowiczów nie mógł mieć wpływu na ocenę postanowień umowy w konkretnej sprawie. To bowiem, iż ewentualnie zastosowanie niedozwolonego postanowienia umownego następuje w sposób niejednorazowy nie może uzasadniać stosowania łagodniejszych kryteriów oceny danego postanowienia umownego przez Sąd, oznaczałoby to bowiem sanowanie bezprawia.
(518) W związku z tym na podstawie art. 410 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 405 k.c. roszczenie powodów o zwrot świadczenia uiszczonego przez nich w okresie od 5 stycznia 2007 roku do dnia 16 maja 2011 roku wraz z pobraną prowizją
(519) zasługiwało na uwzględnienie. Nieważność umowy powodowała bowiem, iż świadczenie uiszczone przez powodów tak w zakresie prowizji jak i tytułem spłaty wszystkich rat kapitałowo-odsetkowych uiszczonych tak w złotówkach jak i następnie frankach było nienależnym. Niezasadna była przy tym argumentacja pozwanego, negująca możliwość uwzględnienia roszczenia powodów w oparciu o wskazane przepisy. Nieważność umowy powodowała, iż następowało wyjście ze stosunku prawnego łączącego strony i niemożność kreowania w oparciu i w ramach tego stosunku prawnego żądania.
(520) Wskazania przy tym wymaga, iż matematyczne wyliczenie uiszczonych w okresie do którego ograniczone zostało roszczenie przez powodów w tym procesie przez powodów na rzecz poprzednika prawnego pozwanego kwot nie było przedmiotem sporu między stronami, a wynikało ono z dokumentów wystawionych przez samego pozwanego (zaświadczenia k. 85-91). Tak prawdziwości dokumentów jak i prawidłowości wyliczeń pozwany nie podważał. Sąd nie widział zatem podstaw, by wyliczenia te w jakimkolwiek zakresie kwestionować.
(521) Wreszcie brak było podstaw do uwzględnienia zarzutu przedawnienia zgłoszonego przez pozwanego bowiem dla ustalenia terminu przedawnienia zastosowania nie mógł mieć art.731 k.c., który regulował wyłącznie roszczenia wynikające ze stosunku rachunku bankowego, wskazując, iż przedawniają się one z upływem lat dwóch. Roszczenie powodów nie wynikało zaś z tego rodzaju stosunku prawnego. Kolejno żądanie powodów nie dotyczyło świadczenia okresowego co wyłączało możliwość zastosowania trzyletniego terminu przedawnienia przewidzianego w art. 118 k.c. in fine.
(522) Okresowy charakter świadczenia winien wynikać bowiem z istoty stosunku prawnego łączącego strony, tymczasem w zakresie roszczenia objętego rozpoznaniem, z uwagi na nieważność umowy z 5 stycznia 2007 roku, wszelkie uiszczone przez powodów świadczenia – w tym okresowo należne raty kredytowe oraz prowizja w ogóle nie miały podstawy prawnej. Pamiętać przy tym trzeba, że raty z technicznego punktu widzenia nie były przez powodów wpłacane, ale odliczane (pobierane) przez bank z rachunków powodów. Takie jednostronne działanie strony pozwanej, choć istotnie następowało w pewnych interwałach czasowych, nie nadaje temu przesunięciu majątkowemu charakteru świadczenia okresowego, dokonywanego w wykonaniu zobowiązania o takim samym, okresowym charakterze. Należności dochodzone przez powodów miały zatem charakter nie świadczenia okresowego lecz bezterminowego, a zatem zastosowanie miał 10-letni okres przedawnienia. Wymagalność, opartego o nieważne zobowiązanie, roszczenia wynikającego z art. 410 § 1 k.c. powstaje z chwilą spełnienia nienależnego świadczenia. (v. wyrok z dnia 11lipca 2016 roku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku I ACa 114/16) Bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się w chwili określonej w art. 120 § 1 k.c. zdanie drugie, czyli od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. W przypadku świadczenia nienależnego, tym najwcześniejszym możliwym terminem jest data świadczenia.
(523) W efekcie wniesienie powództwa w dniu 5 stycznia 2017 roku, a zatem równo w 10 rocznicę zawarcia umowy 5 stycznia 2007 roku, przy uwzględnieniu, iż do pobrania prowizji doszło 29 stycznia 2007 roku, wypłata kwoty w wykonaniu tej umowy nastąpiła przez Bank 29 stycznia 2007 roku, zaś pierwsza rata uiszczona została przez powodów w dniu 15 lutego 2007 roku, nastąpiło gdy 10-letni okres przedawnienia jeszcze nie upłynął, wniesienie pozwu przerwało jednocześnie bieg przedawnienia w zakresie roszczeń objętych sporem.
(524) Podstawę orzeczenia o odsetkach stanowił art. 481 § 1 i 2 k.c. Sąd uznał przy tym, iż mając na uwadze, że powodowie wezwali pozwanego do zwrotu kwoty uiszczonej na rzecz niego i jego poprzednika prawnego w wykonaniu nieważnej umowy w piśmie z dnia 5 stycznia 2017 roku doręczonym pozwanemu w dniu 09 stycznia 2017 roku, zatem przy uwzględnieniu brzmienia art. 455 k.c. pozwany pozostawał w opóźnieniu w spełnieniu świadczenia od dnia następnego po upływie 14 dni od daty otrzymania tego pisma, co uzasadniało zasądzenie odsetek za okres od dnia 24 stycznia 2017 roku do dnia zapłaty.
(525) Sąd oddalił zatem powództwo jedynie w zakresie roszczenia odsetkowego za okres od dnia 05 stycznia 2017 roku do 23 stycznia 2017 roku, o czym orzekł w punkcie 2. uzasadnianego wyroku.
(526) Na marginesie wskazać należy, iż dla powyższych rozważań i rozstrzygnięcia Sądu bez znaczenia pozostawała cała argumentacja strony pozwanej odnosząca się do ryzyka walutowego, w tym wypełnienie obowiązku informacyjnego przez (...) Bank (...) S.A. względem powodów w tym zakresie. Oczywistą kwestią w przypadku tak kredytów walutowych jak i odwołujących się do waluty obcej poprzez mechanizm – klauzule waloryzacyjne, z czym zdaniem Sądu mieliśmy do czynienia w analizowanej umowie, była nieprzewidywalność co do tego czy kurs waluty obcej będzie rósł czy malał, zwłaszcza przy długoterminowych zobowiązaniach, do jakich umowa z 5 stycznia 2007 roku niewątpliwie należała. Niemniej jednak wobec dość szerokiej argumentacji pozwanego w tym zakresie stwierdzić należy, iż obowiązek informacyjny względem powodów nie został przez (...) Bank (...) S.A. wykonany w sposób prawidłowy, pozwalający konsumentom ocenić konsekwencje zawarcia umowy z wykorzystaniem do przeliczeń zobowiązania obu stron franka szwajcarskiego. W tym zakresie samo podpisanie przez powodów oświadczeń o akceptacji ryzyka kursowego nie sanowało tych zaniechań.
(527) Jak wskazuje się w orzecznictwie (...) art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13 w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, a której przepisu Sąd winien uwzględnić dokonując oceny postanowień umowy przez pryzmat art.
(528) 3851 § 1 k.c., należy interpretować w ten sposób, że wymóg wyrażenia warunku umownego prostym i zrozumiałym językiem oznacza, że w wypadku umów kredytowych instytucje finansowe muszą zapewnić kredytobiorcom informacje wystarczające do podjęcia przez nich świadomych i rozważnych decyzji. W tym względzie wymóg ów oznacza, że choćby warunek dotyczący spłaty kredytu w tej samej walucie obcej co waluta, w której kredyt został zaciągnięty, musi zostać zrozumiany przez konsumenta zarówno w aspekcie formalnym i gramatycznym, jak i w odniesieniu do jego konkretnego zakresu, tak aby właściwie poinformowany oraz dostatecznie uważny i rozsądny przeciętny konsument mógł nie tylko dowiedzieć się o możliwości wzrostu lub spadku wartości waluty obcej, w której kredyt został zaciągnięty, ale również oszacować - potencjalnie istotne - konsekwencje ekonomiczne takiego warunku dla swoich zobowiązań finansowych. Do sądu krajowego należy dokonanie niezbędnych ustaleń w tym zakresie.
(529) Potwierdzenie tezy o niedostatecznym wypełnieniu obowiązku informacyjnego wywieść można tymczasem w oparciu choćby o przepisy instrukcji przedłożonej przez samego pozwanego, która w rozdziale III regulowała procedury procesu udzielania kredytów przez pracowników Banku. W szczególności w § 38 ust. 2 pkt 2 w przypadku klienta zainteresowanego kredytem denominowanym w walucie obcej doradca kredytowy miał zaprezentować symulację wzrostu kosztów obsługi kredytu (wysokości rat kapitałowo-odsetkowych) w zależności od wzrostu kursu waluty w jakiej kredyt jest denominowany:
(530) 1)
(531) przy aktualnym poziomie kursu waluty bez zmian stopy procentowej ;
(532) 2)
(533) przy założeniu że stropy procentowe dla kredytu denominowanego są mniejsze niż dla kredytu złotowego, a kapitał kredytu denominowanego jest większy o 20%
(534) 3)
(535) przy wzroście kursu waluty w stopniu odpowiadających różnicy pomiędzy maksymalnym i minimalnym kursem waluty w ciągu ostatnich 12 miesięcy bez zmiany stóp procentowych.
(536) Treść tego wewnętrznego dokumentu, który nie był udostępniany powodom i nie stanowił elementu łączącego ich z Kredytodawcą stosunku prawnego, lecz wskazywał na standardy postępowania pracowników powoda w obsłudze klientów banku- konsumentów wskazuje, iż zakres przedstawianych symulacji był niezwykle ograniczony, nie obrazując de facto ryzyk związanych ze znacznym wzrostem kursu waluty- obejmował bowiem wzrost kursu waluty z okresu historycznego- sprzed wykonania symulacji.
(537) Również szeroka argumentacja pozwanego co do motywacji towarzyszącej powodom we wniesieniu powództwa w niniejszej sprawie, a upatrywana w zmianie ich sytuacji spowodowanej znacznym podwyższenia kursu franka i w
(538) konsekwencji rat kapitałowo-odsetkowych, pozostawała bez znaczenia dla rozpoznania sprawy, nie usuwała bowiem niedozwolonego charakteru powyżej wskazanych postanowień umowy.
(539) O kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wynikającą z art. 98 k.p.c. zasądzając od pozwanego na rzecz powodów kwotę 1000 zł uiszczonej przez nich opłaty od pozwu tytułem zwrotu kosztów procesu.
(540) (...)
(541) Zarządzenie:(...):
(542) 1)
(543) (...);
(544) 2)
(545) (...)
(546) 3)
(547) (...)
(548) 4)
(549) (...)