I C 999/16

(1)Sygn. akt IC 999/16
(2)WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
(3)Dnia 28 marca 2018 r.
(4)SOkręgowy w G. I Wydział Cywilny
(5)w składzie następującym:
(6)Przewodniczący: SSO Maria Kliszcz
(7)Protokolant: st. sek. sąd. Agnieszka Żyłka
(8)po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2018 r. w Gdańsku
(9)na rozprawie
(10)sprawy z powództwa Banku (...) SA w W.
(11)przeciwko G. W. i T. W.
(12)o zapłatę
(13)1. oddala powództwo,
(14)2. zasądza od powoda na rzecz pozwanych solidarnie kwotę 7217 zł (siedem tysięcy dwieście siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.
(15)Sygn. akt I C 999/16
(16)UZASADNIENIE
(17)Powód Bank (...) SA w W. pozwem z dnia 5 października 2016 r. przeciwko T. W.iG. W. domagał się zasądzenia od pozwanych solidarnie na swoją rzecz kwoty 100.062,81 CHF wrazzodsetkami umownymi w wysokości 1,8-krotności obowiązującej stopy odsetek ustawowych za opóźnienie w stosunku rocznym, nie wyższymi niż odsetki maksymalne za opóźnienie w stosunku rocznym, od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty wraz z kosztami postępowania.
(18)Powód wyjaśniał, że niniejszym pozwem dochodzi należności z tytułu umowy kredytu hipotecznego nr (...)-(...) z dnia 1 grudnia 2004 r., zaewidencjonowanej na rachunku nr(...), zawartej z pozwanymi T. W. i G. W. przez Bank (...) S.A. W K. Oddział w G. przy ul. (...), którego następcą prawnym jest powód. Powód wskazywał, że pozwani doprowadzili do powstania zadłużenia przeterminowanego w wysokości wynikającej z załączonego wyciągu z ksiąg rachunkowych banku z dnia 5 października 2016 r., wobec czego powód wypowiedział umowę pismem z dnia 11 kwietnia 2016 r. Po upływie okresu wypowiedzenia, w dniu 2 czerwca 2016 r. zadłużenie stało się w całości wymagalne. Powód podkreślał też, że umożliwił pozwanym restrukturyzację wymagalnego zadłużenia pismem z dnia 29 sierpnia 2016 r., niemniej pozwani takiego wniosku o restrukturyzację nie złożyli. Wg wyciągu z ksiąg banku, wymagalne zadłużenie pozwanych na dzień 5 października 2016 r. wynosiło 100.062,81 CHF (równowartość 393.276,86 zł), w tym: kapitał 95.657,63 CHF oraz odsetki umowne za okres od 10 grudnia 2015 r. do 4 października 2016 r. włącznie tj. 4405,18 CHF. Do dnia wniesienia pozwu nie zostało ono spłacone.
(19)Sąd uwzględnił żądanie pozwu, wydając w dniu 19 października 2016 r. nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym sygn. akt I Nc 731/16. (k. 105)
(20)W terminie pozwani T. W. i G. W. wnieśli od powyższego nakazu sprzeciw, zaskarżając go w całości i wnosząc o oddalenie powództwa w całości.
(21)W uzasadnieniu sprzeciwu zarzucono, że brak było podstaw do wypowiedzenia umowy. Zaznaczono też, że nie doręczono pozwanej G. W. pisma w postaci wypowiedzenia umowy oraz przedsądowego wezwania do zapłaty. Podkreślano sprzeczność wypowiedzenia umowy kredytu z zasadami współżycia społecznego, wskazując, że pozwani przez ponad 10 lat prawidłowo obsługiwali kredyt, zaś po utracie płynności finansowej przez T. W. regulowali należności nieterminowo i podjęli działania w celu zbycia nieruchomości i spłaty całości kredytu przed terminem. Podnoszono wreszcie, że umowa kredytu jest nieważna ze względu na nieprawidłowość klauzuli indeksacyjnej odnoszącej się do waluty obcej, to jest do franków szwajcarskich, w świetle przepisów art. 385 (1) $ 2 k.c. oraz art. 385 (1) § 1 k.c. Wskazano przy tym, że niedozwolone postanowienie umowne zawarte są w załączniku nr 7 do umowy w punkcie 2 2) i 4). Pozwani zaznaczyli, że chociaż kredyt opiewał na kwotę we frankach szwajcarskich, to wypłata kredytu odbyła się w złotych i również w złotych kredyt był spłacany. Zwracali też uwagę, tylko jedna ze stron umowy, tj. powodowy Bank ustalał kurs (...), który nie był tożsamy z kursem ogłaszanym codziennie w Tabeli a kursów walut obcych NBP.
(22)W toku procesu strona pozwana doprecyzowała, że umowa jest nieważna ze względu na zamieszczenie w niej postanowień naruszających prawa konsumentów znajdujących się w Załączniku nr 7 w ustępie 2, których pominięcie uniemożliwia wykonanie umowy, bowiem w momencie zawarcia umowy nie istniał przepis dyspozytywny, który mógłby być zastosowany w miejsce pomiętego postanowienia umownego. Przede wszystkim jednak umowa jest nieważna z uwagi na naruszenie art. 69 ust. 1 i 2 w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia umowy – na zasadzie art. 58 k.c. Strona pozwana uzasadniała, że z treści umowy wynika, że frank szwajcarski stanowił w istocie klauzulę waloryzacyjną odpowiadająca treści przepisu art. 385 (1) $ 2 k.c. Jej zastosowanie jednak wyklucza art. 69 prawa bankowego, zgodnie z którym bank nie może żądać zwrotu większej kwoty aniżeli tytułem kredytu przekazał (poza odsetkami i prowizją). Podkreślano, że w umowie postanowiono, że bank udziela kredytu w (...), z drugiej strony - wypłata następowała w myśl Załącznika nr 7 w złotych, także raty spłaty przeliczane były na złoty i w istocie dokonywane w złotych. Wskazywano, że pozwanym udostępniono kwotę w złotych, przy czym niezupełnie określoną w momencie zawierana umowy. W ocenie strony umowa zawiązywała więc pomiędzy stronami stosunek w złotych polskich, skoro kwota wypłacona i wykorzystana przez pozwanych wyrażona została w złotych i w tej walucie następowała spłata. W tej zaś sytuacji uznać należy ją za nieważną, albowiem w umowie kwota ta nie była wskazana i nie była określona.
(23)Ponadto strona pozwana zarzuciła abuzywność postanowienia zawartego w załączniku nr 7 do umowy ust. 2 i 4, pozwalającego na dowolnie kształtowanie zobowiązana pozwanych, co ich zdaniem godziło w równowagę kontraktową tego stosunku. Powyższe stanowilo też o sprzeczności wskazanego wyżej postanowienia z naturą stosunku obligacyjnego. Podkreślono, że to wyłącznie od woli Banku zależała wysokość wypłaty transz kredytu oraz wysokość poszczególnych rat spłaty kredytu, która miała się odbywać według zmiennego kursu franka szwajcarskiego obowiązującego u powoda. Ten zaś mógł być dowolnie ukształtowany, niezależnie od czynników obiektywnych. Istotna jest przy tym sama potencjalna możliwość takiego kształtowania zobowiązania drugiej strony. Podkreślano też, że kursy kupna i sprzedaży waluty ustalane są na podstawie średnich kursów NBP, jednakże relacja ta jest pozorna, albowiem Bank, ustalając kurs, koryguje go o marżę. Tymczasem sposób obliczenia marży nie został w umowie określony i brak jest możliwości zweryfikowania kryteriów przyjętych przez powoda do ustalenia wysokości tego wskaźnika. Pozwani wywodzili także, że nie jest możliwe zastąpienie innym przepisem zasad ustalania kursu kupna waluty, na podstawie którego wyliczana jest wysokość kwoty kredytu. Ponadto również sądy nie są ich zdaniem uprawnione do zmiany treści abuzywnych postanowień umownych, zaś przepis art. 385 (1) S 2 k.c. oraz art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13 przewiduje wyłącznie sankcję bezwzględnego pominięcia (wyłączenia) takiego postanowienia umownego. Podnoszono, że jedynym sposobem zastąpienia go jest podstawienie w jego miejsce przepisu dyspozytywnego, jedynym zaś przepisem tego rodzaju jest art. 358 k.c. Ten jednak nie może mieć zastosowania w niniejszej sprawie z uwagi na to, że wszedł w życie dopiero 24 stycznia 2009 r. W konsekwencji umowa stron, po wyłączeniu z niej nieuczciwych warunków, nie może być wykonana.
(24)W toku procesu podnoszono też kwestie związane z ryzykiem kursowym, wskazując, że bank w żaden sposób nie poinformował pozwanych o realnym ryzyku związanym z zaoferowanym produktem, a ponadto, że ryzyko po ich stronie nie zostało w żaden sposób ograniczone.
(25)Na rozprawie w dniu 19 marca 2018 r. pozwani wnieśli o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.
(26)Pismem z dnia 17 marca 2018 r., doręczonym do Biura Podawczego Sądu w dniu 19 marca 2018 r., strona powodowa zgłosiła żądanie ewentualne zasądzenia od powodów solidarnie kwoty 393.277 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.
(27)Bank uzasadniał zgłoszenie roszczenia ewentualnego na wypadek stwierdzenia nieważności umowy, podkreślając, iż wówczas pozwani będą wzbogaceni o kwotę 171.829,55 CHF. Wyliczał też, że kwotę tę należy pomniejszyć poprzez potrącenie w trybie art. 498 k.c. o kwotę dokonanej splaty w wysokości 84.639,37 CHF, co daje różnicę 100.062,81 CHF. Przy zastosowaniu średniego kursu waluty NBP na dzień wniesienia pozwu (3,9303 zł) dało to kwotę 393.277 zł.
(28)Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
(29)W dniu 1 grudnia 2004 r. Bank (...) SA z siedzibą w K. Oddział w G. przy ul. (...), zawarł z pozwanymi T. W. i G. W. , odpowiedzialnymi solidarnie za zaplatę zadłużenia, umowę kredytu hipotecznego Nr (...)- (...). Zgodnie z § 2 ust. 1 umowy, Bank udzielił kredytobiorcom na warunkach określonych w umowie oraz Regulaminie kredytowania osób fizycznych w Banku (...) SA, kredytu w wysokości 171.829,55 CHF, a kredytobiorcy zobowiązali się do wykorzystania i zwrotu kredytu wraz z odsetkami zgodnie z warunkami niniejszej umowy,
(30)Stosownie do ust. 2, kredyt był przeznaczony na zakup od H. W. domu położonego w B., częściowe refinansowanie poniesionych kosztów związanych z zakupem oraz dokończenie budowy domu sposobem gospodarczym.
(31)Kredyt został udzielony na okres 293 miesięcy, licząc od dnia wypłaty kredytu lub jego pierwszej transzy, z ostatecznym terminem spłaty w dniu 1 maja 2029 r. (ust. 3).
(32)Stosownie do § 4 ust. 1, w dniu sporządzenia umowy oprocentowanie kredytu wynosiło 3.46833% w stosunku rocznym. Oprocentowanie w całym okresie kredytowania stanowić mialo sumę stawki LIBOR dla terminów 6miesięcznych i marży w wysokości 2,60 %, która będzie stała w okresie kredytowania. (ust. 2). Oprocentowanie kredytu stanowiące podstawę naliczania odsetek ustalane jest jako suma stawki LIBOR dla terminów 6-miesięcznych z przedostatniego dnia roboczego przed uruchomieniem kredytu i marzy określonej w ust. 2 i może różnić się od wysokości podanej w ust. 1.
(33)Zgodnie z $5 umowy kredytu, kredyt lub transza kredytu miała zostać wypłacona na podstawie wniosku kredytobiorcy o wypłatę kredytu złożonego najpóźniej na jeden dzień przed planowaną wypłatą. (ust. 1). Wypłata następowała zgodnie z harmonogramem wypłat stanowiącym załącznik do umowy, po spełnieniu warunków, o których mowa w tym załączniku. (ust. 2).
(34)W § 9 ust. 4, kredytobiorcy zobowiązali się do dokonania spłaty rat kredytu i odsetek w terminach i wysokościach określonych w harmonogramie splat stanowiącym integralną część umowy. Harmonogram spłat miał zostać przesłany kredytobiorcom w terminie 14 dni od dnia uruchomienia kredytu, zaś jego zmiana nie wymagała zawarcia aneksu do umowy. Podobnie aneksu nie wymagała zmiana harmonogramu na skutek zmiany wysokości oprocentowania. Strony ustaliły przy tym, że w okresie spłaty kredyt będzie spłacany w ratach malejących tzn. kapitał kredytu spłacany będzie w równych ratach miesięcznych, odsetki zaś naliczane będą od faktycznego zadłużenia i płatne w terminach miesięcznych. (ust. 6 i 7).
(35)Zgodnie z § 12 umowy, w przypadku nieterminowej spłaty kredytu zastosowanie mają przepisy Regulaminy kredytowania osób fizycznych w Banku (...) SA. (ust. 1). Niespłacenie zadłużenia przeterminowanego spowoduje podjęcie przez Bank działań zmierzających do odzyskania wierzytelności.
(36)Stosownie do § 14, wypowiedzenie umowy w całości lub w części mogło nastąpić w przypadkach i terminach określonych w powyższym regulaminie.
(37)[dow ód: umowa kredytu hipotecznego Nr (...)- (...) z dnia 1.12.2004 r. k. 72-75, 185-186v, zeznania powoda T. W. - utrwalone na nośniku danych k. 420]
(38)Tranzkredytu zostały określone w harmgramie wypłaty kredytu, s w ym załącznikumwych wysokość określono w walucie kredytu tj. (...) i wynosiły one: 11.773,57 CHF, 138.161,72 CHF oraz 21.894,26 CHF.
(39)[dow ód: harmonogram k. 77]
(40)Podobnie w ...) określono wysokość rat kapitałowo-odsetkowych do spłaty kredytu, ujętych w harmonogramie spłat.
(41)(dowód: harmonogram splat k. 178-184]
(42)W Załączniku nr 7 do umowy kredytobiorcy oświadczyli, że są im znane i wyjaśnione przez Bank ryzyko zmiany kursu waluty, w której zaciągnęli zobowiązanie kredytowe i są świadomi ponoszenia przez siebie tego ryzyka. J. ust. 2 oświadczyli, że przyjmują do wiadomości m. in. że prowizja bankowa od kredytu walutowego jest naliczana i pobierana w złotych polskich po kurcie sprzedaży waluty kredytu obowiązującym w Banku zgodnie Tabelą kursu walut Banku (...) SA ogłaszaną w siedzibie Banku w dniu zapłaty prowizji (pkt 1), a także że kwota kredytu lub transzy kredytu wypłacana jest w złotych polskich po przeliczeniu według kursu kupna waluty kredytu obowiązującego a Banku, zgodnie z Tabelą kursów walut Banku (...) SA ogłaszaną w siedzibie Banku w dniu wypłaty kredytu lub transzy kredytu (pkt 2). Ponadto przyjęli do wiadomości, że kwota spłaty polega przeliczeniu na złote po kursie sprzedaży waluty kredytu obowiązującym w Banku zgodnie z Tabelą kursów walut Banku (...) SA ogłaszaną w siedzibie Banku na koniec dnia splaty (pkt 4).
(43)[dow ód: załącznik nr 7 k. 84]
(44)Postanowienia załącznika nr 7 były zapisane w procedurach banku i nie było możliwości ich zmiany. Podobnie nie negocjowano kwestii związanych m.in. z naliczaniem oprocentowania i ustalaniem jego wysokości, a także sposobem ustalania kursu walut dla celów umowy kredytu.
(45)[dow ód: zeznania świadka J.S. - k. 368-370, zeznania powoda T. W.- utrwalone na nośniku danych k. 420]
(46)Stosownie do § 10 Regulaminu kredytowania osób fizycznych w Banku (...) SA nie objętych ustawą o kredycie konsumenckim, należność z tytułu zaciągniętego zobowiązania, niespłacona w terminie określonym w umowie lub w terminie wyznaczonym przez Bank albo spłacona w niepełnej wysokości uznawana jest przez Bank jako zadłużenie przeterminowane (ust. 1). W przypadku braku spłaty w wyznaczonym terminie Bank nalicza odsetki w wysokości jak dla zadłużenia przeterminowanego. (ust. 2) O powstaniu zadłużenia przeterminowanego Bank zawiadamia pisemnie kredytobiorcę. (ust. 4) Uznanie kwoty kapitału, rat kapitałowych albo odsetek jako zadłużenia przeterminowanego nie wyklucza możliwości wypowiedzenia kredytu/pożyczki przez Bank.
(47)Zgodnie z § 12 ust. 1, wypowiedzenie umowy przez bank w całości lub w części mogło nastąpić w przypadku stwierdzenia, że warunki udzielenia kredytu/pożyczki nie zostały dotrzymane lub w razie zagrożenia terminowej spłaty kredytu/pożyczki z powodu złego stanu majątkowego kredytobiorcy. Termin wypowiedzenia umowy wynosi 30 dni (ust.2).
(48)[dow ód: Regulaminu kredytowania osób fizycznych w Banku (...) SA nie objętych ustawą o kredycie konsumenckim k. 176-177]
(49)Kwota kredytu w całości została wypłacona w PLN.
(50)[dow ód: potwierdzenia wykonania dyspozycji k. 299-300, 302, 304, zeznania powoda T. W.- utrwalone na nośniku danych k. 420]
(51)W dniu 29 listopada 2007 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy dokonał wpisu do Rejestru Przedsiębiorców podwyższenia kapitału zakładowego Banku (...) S.A. jako spółki przejmującej część majątku Banku (...) SA w związku z podziałem przez wydzielenie w trybie art. 529 § 1 pkt 4 k.s.h. Banku (...) S.A., na zasadach określonych szczegółowo w (...) Banku (...) S.A. uzgodnionym przez Bank (...) S.A. i Bank (...) S.A. w dniu 15 listopada 2006 r., ogłoszonym w Monitorze Sądowym i Gospodarczym nr 239 z dnia 8 grudnia 2006 r.
(52)Z tym dniem Bank (...) S.A. wstąpił w prawa i obowiązki Banku (...) S.A. określone w powyżej przedstawionym planie podziału Banku (...) S.A.
(53)Zgodnie z pkt 1 (...) Banku (...) S.A. Bankowi (...) S.A. wraz z przenoszonymi jednostkami przypadly prawa, obowiązki, należności i zobowiązania wynikające z umów z klientami wraz ze wszystkimi prawami, obowiązkami, należnościami i zobowiązaniami związanymi z tymi umowami.
(54)Oddział Banku w G. przy ul. (...) zgodnie z planem podziału Banku (...) S.A. zostal przeniesiony do Banku (...) S.A.
(55)[okoliczności bezsporne, nadto odpis (...) Banku (...) SA k. 10-34, wyciąg (...) poz. 15136 - ogłoszenie - plan podziału Banku (...) SA z dnia 15.11.2006 r. k. 3544, plan podziału k. 45-61, tablica nr 1 k. 62, tablica nr 2 k. 63-71]
(56)Pozwani do pewnego momentu prawidłowo obsługiwali kredyt, spłacając raty kapitałowo - odsetkowe wyliczone w złotych polskich. Później jednak doszło do powstania zadłużenia przeterminowanego - ostatnia spłata na poczet rat miała miejsce w grudniu 2015 r.
(57)[dow ód: zestawienie k. 206]
(58)Pismem z dnia 9 marca 2016 r. skierowanym do obojga pozwanych oddzielnie, powodowy Bank wezwał ich do spłaty zadłużenia przeterminowanego w wysokości 2.235,88 CHF w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania. Wskazano, że w przypadku braku spłaty Bank może przekazać prowadzenie dalszych czynności windykacyjno - egzekucyjnych zewnętrznemu podmiotowi windykacyjnemu, a także, że bezpośrednią konsekwencją ewentualnego dalszego uchylania się od wykonania zobowiązania może być rozwiązanie umowy.
(59)Pismo to doręczono skutecznie obojgu pozwanym.
(60)[dow ód: wezwania z dnia 9.03.2016 r. k. 207, k. 209, zpo k. 208, 210]
(61)W piśmie z dnia 11 kwietnia 2016 r., zatytułowanym wypowiedzenie umowy, Bank (...) SA, powołując się na brak spłaty zadłużenia przeterminowanego, zgodnie z postanowieniami – jak wskazano - umowy kredytu/pożyczki rachunek nr (...) z dnia 23 grudnia 2004 r. wypowiedział ww. umowę. Wskazano, że okres wypowiedzenia wynosi 30 dni od daty otrzymania pisma.
(62)Jednocześnie Bank poinformował, że z dniem upływu okresu wypowiedzenia umowa zostanie rozwiązana i powstanie obowiązek dokonania natychmiastowej spłaty całości zadłużenia wobec Banku.
(63)Według stanu na dzień sporządzenia pisma, kwota zadłużenia przeterminowanego wynosiła 3.738,25 CHF, w tym: kapitał 2.952,40 CHF, odsetki 785,85 CHF. Jednocześnie zaznaczono, że powyższą kwotę należy powiększyć o odsetki od zadłużenia przeterminowanego naliczane za każdy kolejny dzień zwłoki w spłacie oraz o kwotę kolejnych rat, które będą wymagalne w dniu płatności.
(64)Zaznaczono też, że jeżeli w okresie wypowiedzenia nastąpi splata całości wymagalnego zadłużenia, wypowiedzenie traktować należy jako bezskuteczne, a w konsekwencji umowa kontynuowana będzie na dotychczas obowiązujących warunkach. W przypadku zaś nieuregulowania bądź uregulowania wymagalnego zadlużenia w niepelnej wysokości,
(65)umowa zostanie rozwiązana, a Bank podejmie działania prawne zmierzające do wyegzekwowania należnych roszczeń, w ramach postępowania sądowego i egzekucyjnego. Koszty prowadzenia tych czynności obciążą bezpośrednio rachunek dłużnika, zwiększając łączne saldo zadłużenia.
(66)[dow ód: wypowiedzenie umowy z dnia 11.04.2016 r. k. 86, 89, 194]
(67)Wypowiedzenie doręczono na adres pozwanych w dniu 18 kwietnia 2016 r. - przesyłkę dla pozwanego oraz 22 kwietnia 2016 r. - przesyłkę dla pozwanej, którą odebrał mąż.
(68)[dow ód: zpo k. 87-88, k. 1941-195, zpo k. 90-91]
(69)W dniu 29 sierpnia 2016 r. powód skierował do pozwanych ostateczne przesądowe wezwanie do zapłaty, w którym wskazał na wymagalne saldo zadłużenia wobec Banku wynoszące 99.079,66 CHF, z czego 95.657,63 CHF tytułem kapitału oraz 3.442,03 CHF odsetek.
(70)Podano też, że wskazaną wyżej kwotę należy powiększyć o kwotę odsetek od zadłużenia przeterminowanego, naliczanych za każdy kolejny dzień zaległości w spłacie, licząc od dnia sporządzenia pisma.
(71)Przesyłkę doręczono w dniu 6 września 2016 r.
(72)[dow od: wezwanie z dnia 29.08.2016 r. k. 92, k. 196, zpo k. 93-96, 197-197v]
(73)W dniu 5 października 2016 r. Bank (...) Spółka Akcyjna jako następca prawny Banku (...) SA sporządził wyciąg z ksiąg rachunkowych, stwierdzając, że figuruje w nim wymagalne zadłużenie dłużników solidarnych - pozwanych T. W.iG. W z tytułu umowy kredytu hipotecznego nr (...)-(...) z dnia 1 grudnia 2004 r., zewidencjonowanej na rachunku numer (...). Na zobowiązanie dłużników składa się: kapitał w kwocie 95.657,63 CHF, co stanowi równowartość 375.963,18 PLN oraz odsetki umowne za okres od dnia 10 grudnia 2015 r. do dnia 4 października 2016 r. włącznie: 4.405,18 CHF, co stanowi równowartość 17.313,68 PLN – razem 100.062,81 CHF, co stanowi równowartość 393.276,86 PLN.
(74)Zaznaczono też, że dalsze należne odsetki w wysokości 1,8 stopy odsetek ustawowych za opóźnienie, które na dzień wystawienia niniejszego wyciągu wynoszą 12,60% w stosunku rocznym, nie wyższe niż odsetki maksymalne za opóźnienie, aktualnie 14% w stosunku rocznym od kwoty wymagalnego roszczenia obejmującego kapitał i odsetki określone wyżej będą obciążać dłużników solidarnych od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty.
(75)[dow ód: wyciąg z ksiąg Banku (...) Spółka Akcyjna (następcy prawnego Banku (...) S.A.) (...) k. 103]
(76)Sąd zważył, co następuje:
(77)Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o materiał dowodowy zgromadzony w aktach sprawy w postaci przedłożonych przez stronę powodową dokumentów, a zwłaszcza umowy kredytu hipotecznego Nr (...)-(...) z dnia 1 grudnia 2004 r. wraz z załącznikami, w szczególności Załącznikiem nr 7 oraz harmonogramami wypłaty kredytu oraz spłaty rat, nadto korespondencji kierowanej przez powodowy bank do pozwanych, w szczególności wypowiedzenia z dnia 11 kwietnia 2016 r., a także zwrotnych poświadczeń odbioru. Sąd nie powziął wątpliwości co do autentyczności tychże dokumentów, wobec czego uznał, że mogą one stanowić podstawę wiarygodnych ustaleń faktycznych w sprawie.
(78)Ponadto Sąd oparł się na zeznaniach świadka J. S., pełniącego w Banku (...) SA funkcję Dyrektora Oddziału w G. przy ul. (...) - jednakże wyłącznie w odniesieniu do ogólnych procedur stosowanych przez tenże bank w procesie udzielania klientom kredytów wyrażanych w walucie obcej. Jego słowa w tym zakresie były bowiem logiczne i spójne, wobec czego Sąd nie znalazł podstaw by podważyć ich wiarygodność. Natomiast z uwagi na to, że świadek ten nie pamiętał żadnych okoliczności związanych z zawieraniem umowy kredytu hipotecznego przez pozwanych, w tym zakresie jego zeznania okazały się nieprzydatne. Wiarygodne były wreszcie zdaniem Sądu spójne z pozostałym materiałem dowodowym zeznania samego pozwanego T. W..
(79)W ocenie Sądu powództwo w sprawie niniejszej nie zasługiwało na uwzględnienie.
(80)Sąd przede wszystkim stanął na stanowisku, iż w przypadku umowy zawartej z pozwanymi T. i G. W. brak jest skutecznego wypowiedzenia tejże umowy kredytowej. W szczególności nie można przyjąć, że za takie wypowiedzenie może być uznane pismo z dnia 11 kwietnia 2014 r. Analiza jego treści wskazuje, że w istocie w jego treści zawarto zarówno oświadczenie, którym bank wezwał pozwanych do spłaty wymagalnego zadłużenia przeterminowanego, wynoszącego wówczas 3.738,25 CHF, jak i wypowiedzenie umowy z 30-dniowym terminem wypowiedzenia, który miał być liczony od dnia otrzymania pisma przez pozwanych. Jednocześnie Bank poinformował, że z dniem upływu okresu wypowiedzenia umowa zostanie rozwiązana i powstanie obowiązek dokonania natychmiastowej spłaty całości zadłużenia wobec Banku. Dodatkowo zaznaczono też, że jeżeli w okresie wypowiedzenia nastąpi splata całości wymagalnego zadłużenia, wypowiedzenie traktować należy jako bezskuteczne, a w konsekwencji umowa kontynuowana będzie na dotychczas obowiązujących warunkach. W przypadku natomiast nieuregulowania bądź uregulowania wymagalnego zadłużenia w niepelnej wysokości, umowa zostanie rozwiązana. W ocenie Sądu ujęcie obu oświadczeń zarówno wezwania do zapłaty jaki wypowiedzenia w treści jednego pisma sprawiło, że jego treść stała się niejasna i nieprecyzyjna. Analizując tożsame zagadnienie Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 14 maja 2015 r. sygn. akt I ACa 16/15 wskazywał, że „(...) wypowiedzenie jest prawem kształtującym, które jest realizowane poprzez oświadczenie złożone drugiej stronie umowy (art. 61 k.c.). Z uwagi na szczególne skutki jakie ze sobą niesie, a które prowadzą do zerwania pomiędzy stronami węzła obligacyjnego, uznać należy, że zgodnie z art. 60 k.c. zachowanie takie nie powinno pozostawiać żadnych wątpliwości co do prawidłowości jego złożenia. Przepis art. 60 k.c. o ile pozostawia swobodę w doborze zachowania wyrażającego wolę, to stawia wymóg tego, aby było ono zrozumiałe dla jego odbiorcy - innymi słowy, by ten mógł ustalić, jaki był sens tego oświadczenia. Za prawidłowe wypowiedzenie umowy nie może być uznanie pisma, w których pozwany stwierdza, "że w przypadku braku spłaty zadłużenia w określonym terminie pismo niniejsze należy traktować jako wypowiedzenie umowy przez Bank". Takie oświadczenie banku nie daje jasności, bowiem nie sposób wywnioskować chociażby tego, w jakiej dacie umowa ulega rozwiązaniu tj, w jaki sposób liczyć należy okres wypowiedzenia. Jasny i jednoznaczny w tym wypadku jest jedynie przekaz zawierający wezwanie kredytobiorcy do zapłaty oraz termin, w jakim obowiązany jest spełnić swoje świadczenie.” (podobnie również Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 11 marca 2014 r. I ACa 812/13). Sąd w składzie orzekającym w sprawie niniejszej rozważania powyższe podziela w całej rozciągłości.
(81)W ocenie Sądu wykładnia obiektywna sensu oświadczenia woli zawartego w piśmie z 11 kwietnia 2014 r. skłania do wniosku, że stanowiło ono wyłącznie wezwanie do zapłaty. Jedynie w tej części bowiem oświadczenie jest jednoznaczne i precyzyjne – powód wyraźnie sformułował żądanie zapłaty, wskazał kwotę, której zapłaty się domaga, a także rachunek bankowy, na który miała być dokonana wpłata. Nie można natomiast przyjąć, by oświadczenie banku stanowiło jednocześnie także oświadczenie o wypowiedzeniu umowy i by wywarło skutek w postaci wypowiedzenia umowy. W ocenie Sądu połączenie w jednym piśmie wezwania do uregulowania należności i jednocześnie przyjęcie, że stanowi owo wypowiedzenie, które nie będzie skuteczne w przypadku zadośćuczynienia powyższemu obowiązkowi, czyni iluzorycznym postępowanie upominawcze, a wypowiedzenie umowy niejednoznacznym i nieprecyzyjnym. Bank nie określił też w nim, jaką kwotę w takiej sytuacji mieliby zwrócić pozwani w przypadku uznania wypowiedzenia za skuteczne, nie do końca jasnym jest też, kiedy właściwie umowa miałaby ulec rozwiązaniu, zwłaszcza w sytuacji zobowiązanych solidarnie małżonków. Wydaje się, że kolejność oświadczeń powinna być taka, że bank w pierwszej kolejności winien wezwać kredytobiorcę do zapłaty, a przypadku upływu wyznaczonego mu terminu, złożyć po prostu jednoznaczne oświadczenie o wypowiedzeniu umowy. Powód wymaganiom tym zdaniem Sądu nie uczynił zadość, w konsekwencji czyniąc składane przez siebie oświadczenie niejednoznacznym.
(82)Przede wszystkim jednak w ocenie Sądu nie jest dopuszczalne prawnie dokonanie warunkowego wypowiedzenia umowy kredytu, a takie w ocenie Sądu zostało złożone w niniejszej sprawie. Przez warunek - w ścisłym tego słowa znaczeniu, rozumie się zamieszczone w treści czynności prawnej zastrzeżenie, które uzależnia powstanie lub ustanie jej skutków od zdarzenia przyszłego i niepewnego (art. 89 k.c.). Zasadniczo, warunek może być dodany do każdej czynności prawnej na zasadzie autonomii woli stron umowy, poza wyjątkami wynikającymi z ustawy bądź z właściwości czynności prawnej. Ze względu na ten ostatni powód, za niedopuszczalne uznaje się między innymi
(83)warunki w czynnościach prawnych jednostronnych kształtujących sytuację prawną innego podmiotu. Do takich zaś należy właśnie wypowiedzenie umowy. Niedopuszczalnym jest więc uczynienie go z zastrzeżeniem warunku, albowiem pozostawałoby to w sprzeczności z istotą tego rodzaju czynności, której celem jest definitywne uregulowanie łączącego strony stosunku prawnego. Ochrona prawna interesów osoby, której składane jest oświadczenie o wypowiedzeniu, wymaga, aby zakres skuteczności takich oświadczeń był od razu oznaczony. Prowadzą one bowiem do zakończenia stosunku zobowiązaniowego o charakterze trwałym i druga strona powinna mieć od razu pewność co do swojej sytuacji prawnej. Przeciwny wniosek i uzależnienie takiego skutku od zdarzenia przyszłego i niepewnego, na który strony nie mają wpływu, jest niedopuszczalne. (zob. wyrok S.A. w Szczecinie z dnia 14.05.2015 r. I ACa 16/15, LEX Nr 1733746, wyrok S.A. w Gdańsku z dnia 11.03.2014 r. I ACa 812/12, LEX Nr 1461025, wyrok S.A. w Poznaniu z dnia 20 maja
(84)2008 r., I ACa 316/08, Lex Nr 446159).
(85)Z kolei Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 kwietnia 2009 r. (sygn. akt II CSK 614/08). wyjaśniał, że do kategorii czynności prawnych niedopuszczających warunek należy zaliczyć takie, które mają od razu kształtować stabilne stosunki prawne jak jednostronne czynności prawokształtujące, czy wypowiedzenie trwałego stosunku cywilnoprawnego. Sąd Najwyższy wskazał, że jednostronne oświadczenia woli wywierające z chwilą ich złożenia innej osobie wpływ na jej stosunki majątkowe z reguły nie powinny być dokonywane z zastrzeżeniem warunku, ochrona prawna bowiem interesów tej osoby wymaga, aby zakres skuteczności takich oświadczeń był od razu oznaczony. Dotyczy to zwłaszcza wypowiedzenia, prowadzącego do zakończenia stosunku zobowiązaniowego o charakterze trwałym, gdyż druga strona powinna mieć od razu pewność co do swojej sytuacji prawnej. Powyższe zdaniem Sądu Najwyższego przesądza o niedopuszczalności wypowiedzenia umowy z zastrzeżeniem warunku.
(86)Analiza treści oświadczenia powodowego banku z dnia 2 stycznia 2017 r. wskazuje, że gdyby miało ono stanowić wypowiedzenie, to nie było ono kategoryczne, ale zostało poczynione właśnie z zastrzeżeniem warunku rozwiązującego, że w razie spłacenia zadłużenia wymagalnego należy je traktować jako niebyłe. Art. 89 k.c. nie określa konsekwencji zastrzeżenia w treści czynności prawnej warunku, mimo zakazu ze względu na właściwość tej czynności. W tej sytuacji oceny skutków naruszenia art. 89 k.c. należy dokonać na podstawie art. 58 § 1 i 3 k.c. i przyjąć, iż dokonana czynność jest nieważna. (wyrok SN z dnia 29 kwietnia 2009 r., II CSK 614/08, Lex nr 503207, z glosami aprobującymi M. Sieradzkiej, LEX/el. 2009 i D. Opalskiej, Pr. Sp. 2011, nr 9, s. 56 i n. oraz glosą częściowo krytyczną J. Turlukowskiego, Glosa 2011, nr 1, s.40 i n.).
(87)Mając powyższe argumenty na uwadze, Sąd doszedł do przekonania, że powód nie złożył pozwanym oświadczenia o wypowiedzeniu umowy, ani jako oświadczenia warunkowego (co bylo niedopuszczalne), ani też jako oświadczenia bezwarunkowego, a w konsekwencji nie nastąpił także skutek w postaci pozostawienia w stan natychmiastowej wykonalności całości kredytu, wbrew przedstawionym przez powoda w tym zakresie twierdzeniom. Nie nastąpiło zatem zdarzenie, które leglo u podstaw wytoczenia powództwa, co uzasadnia jego oddalenie.
(88)Dodatkowym argumentem za oddaleniem powództwa w sprawie niniejszej zdaniem Sądu jest także nieważność umowy z uwagi na jej sprzeczność z art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe w brzmieniu z dnia zawarcia umowy.
(89)Przywołany przepis w ust. 1 stanowił wówczas, że przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Stosownie zaś do ust. 1 pkt 2 umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności kwotę i walutę kredytu.
(90)Z powyższej regulacji wynika, że umowa kredytu jest umową konsensualną, dwustronnie zobowiązującą i odpłatną. Do jej essentialia negotii należą: oddanie przez bank do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie ściśle określonej kwoty środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel oraz zobowiązanie kredytobiorcy do korzystania z oddanych do dyspozycji środków pieniężnych na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty
(91)wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu (Arkadiusz Kawulski, Komentarz do prawa bankowego. Uwagi do art. 69, LEX 2013). Treść przywołanego przepisu wskazuje też jednoznacznie, że musi występować tożsamość pomiędzy kwotą i walutą kredytu, kwotą środków pieniężnych oddanych do dyspozycji kredytobiorcy oraz kwotą jaką kredytobiorca zobowiązany jest zwrócić bankowi wraz z odsetkami, aby można było mówić o ważnej umowie kredytu.
(92)Jak wynika z ustaleń poczynionych w sprawie niniejszej, zgodnie z umową między stronami waluta kredytu została określona jako franki szwajcarskie, a kwota na 171.829,55 CHF. Z kolei do dyspozycji kredytobiorców została oddana kwota w złotych polskich i również kwotę w złotych polskich mieli oni obowiązek zwrócić, co wynika jednoznacznie z treści Załącznika nr 7 do umowy. W takiej też walucie w praktyce pozwani kredyt splacali. Zatem w omawianej sprawie strony zawarły umowę, mocą której bank przekazał do dyspozycji pozwanej nieokreśloną kwotę złotych polskich stanowiących równowartość określonych w umowie franków szwajcarskich. Wartość ta była ustalana przy zastosowaniu kursu kupna (aktualna tabela kursów) obowiązującego w banku w dniu realizacji zlecenia płatniczego. Zgodnie z umową strona pozwana miała spłacać kredyt w złotych według ceny sprzedaży franka szwajcarskiego obowiązującej w banku w dniu wpłacenia konkretnej raty.
(93)Co również istotne, umowa nie przewidywała w ogóle możliwości wypłaty (oddania do dyspozycji) kredytobiorcy, wskazanej w umowie kwoty kredytu we frankach szwajcarskich, wskazanych jako waluta kredytu ani też możliwości spłaty (zwrotu) kredytu w walucie kredytu czyli frankach szwajcarskich. W takiej sytuacji, przyjmując że umowa między stronami była umową kredytu walutowego, nie spełnia ona wymogów umowy kredytu bankowego zdefiniowanej w art. 69 prawa bankowego, bowiem bank nie oddał do dyspozycji kredytobiorcy wskazanej w umowie kwoty 171.9829,55 CHF lecz kwotę w złotych polskich. Z uwagi na charakter art. 69 prawa bankowego jako przepisu bezwzględnie obowiązującego, w takiej sytuacji umowa kredytu jest nieważna już tylko z wyżej wskazanej przyczyny. Nieważność umowy oznacza, że świadczenie banku z tej umowy ma charakter świadczenia nienależnego, jednakże nie sposób potraktować żądania zgłoszonego w pozwie jako żądania zwrotu świadczenia nienależnego. Powód w roszczeniu głównym domaga się bowiem zasądzenia od pozwanych nie tego, co nienależnie świadczył (kwota w złotych polskich) lecz tego co powinien świadczyć (oddać do dyspozycji kredytobiorców) czyli kwoty we frankach szwajcarskich.
(94)W ocenie Sądu umowa kredytu w takim kształcie, w jakim podpisały ją strony, byłaby nieważna również wówczas, gdyby uznać ją za umowę kredytu złotówkowego - wbrew zapisowi zawartemu § 2 umowy. Stosownie bowiem do treści art. 69 ust. 2 pkt 2 prawa bankowego, w umowie kredytu należy wskazać kwotę kredytu. Jeżeli traktować przedmiotową umowę jako umowę kredytu złotówkowego, to jedyną wskazówką dla ustalenia kwoty udzielonego kredytu jest załącznik nr 7, gdzie w ust, 2 pkt 2 stwierdza się, że kwota kredytu (transzy) wypłacana jest w złotych polskich po przeliczeniu według kursu kupna tejże waluty obowiązującego w Banku, zgodnie z tabelą banku, w dniu wypłaty kredytu. Z powyższego wynika, że w dniu zawierania umowy kwota kredytu była nieokreślona jednoznacznie, co uzasadnia stwierdzenie, że w umowie nie wskazano kwoty kredytu w złotych polskich.
(95)Sąd zwrocil również uwagę, że przyjęcie powyższej konstrukcji (tj. wyrażenie wartości kredytu we franku szwajcarskim, zaś ustalenie raty spłat w złotych polskich) powodowało, że kredytobiorcy w istocie nigdy nie spłaciliby nominalnej wartości kredytu. Z uwagi bowiem na różnice kursowe zawsze będzie to inna kwota. Cecha ta zdaniem Sądu stanowi znaczące odejście od ustawowej konstrukcji kredytu, której elementem przedmiotowo istotnym jest obowiązek zwrotu kwoty otrzymanej (oczywiście wraz z odpowiednim wynagrodzeniem w postaci odsetek oraz prowizją). Fakt ten wynika z włączenia do umowy klauzuli waloryzacyjnej, która powoduje, że wysokość zobowiązania wyrażonego w walucie polskiej jest modyfikowana innym miernikiem wartości. Włączenie do umowy takiej klauzuli wprowadza szereg problemów związanych z przełamaniem zasady nominalizmu, zasady określoności świadczenia, obarczeniem kredytobiorcy nieograniczonym ryzykiem kursowym, a także możliwości naruszenia przepisów o odsetkach maksymalnych (J. C., Walutowe klauzule waloryzacyjne w umowach kredytów hipotecznych. Analiza Problemu., Palestra (...)).
(96)Sąd podkreśla w tym miejscu, że bank jest profesjonalistą, wobec czego należy od niego wymagać, aby umowy kredytu denominowanego do waluty obcej formułował w sposób zgodny z wymogami art. 69 prawa bankowego. Zdaniem Sądu brak byłoby podstaw do uznania spornej umowy za nieważną z przyczyn wyżej przedstawionych, gdyby spełniała ona wymogi art. 69 ust. 1 i ust. 2 pkt 2 prawa bankowego w zakresie zgodności pomiędzy kwotą i walutą kredytu wskazaną w umowie, kwotą środków pieniężnych oddanych do dyspozycji kredytobiorcy oraz kwotą wykorzystanego kredytu podlegającą zwrotowi przez kredytobiorcę. W sytuacji jednak, gdy umowa została sformułowana w taki sposób, jak w przypadku analizowanej w niniejszej sprawie, sprzeczność z bezwzględnie obowiązującym przepisem art. 69 prawa bankowego przesądza o jej nieważności.
(97)Sąd podzielił też stanowisko pozwanych, iż tzw. ustawa antyspreadowa z dnia 29 lipca 2011 r. nie wprowadziła żadnych zapisów, które wchodziłyby do treści umów kredytowych denominowanych czy indeksowanych, zawartych przed dniem wejścia jej w życie. Umowy nieważnej ex tunc nie można bowiem uczynić ważną za pomocą późniejszej ustawy.
(98)Wobec przyjęcia wniosku o nieważności całej umowy, Sąd jedynie na marginesie wskazuje, że rozważał także kwestię ewentualnej abuzywności klauzul waloryzacyjnych zawartych w umowie w świetle regulacji art. 385(1) $ 1k.c. - wobec zarzutów sformułowanych w tym zakresie przez stronę pozwaną.
(99)Zgodnie z przywołanym przepisem, postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Stosownie do $ 2, jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. § 3 przesądza, że nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Zgodnie zaś z § 4, ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje.
(100)W świetle powyższej regulacji przyjąć należy, że klauzulą niedozwoloną jest postanowienie umowy zawartej z konsumentem (lub wzorca umownego), które spełnia (lącznie) wszystkie przesłanki określone w ww. przepisie tzn. 1) nie jest postanowieniem uzgodnionym indywidualnie; 2) nie jest postanowieniem w określającym główne świadczenia stron; 3) kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. W świetle ugruntowanego poglądu orzecznictwa, klauzule waloryzacyjne nie określają głównych świadczeń stron, w związku z czym z mocy art. 385 (1) Şik.c. podlegają ocenie czy nie kształtują prawiobowiązków konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy - jeżeli nie zostały uzgodnione indywidualnie z konsumentem. Odnośnie tej ostatniej kwestii pozwani podnosili w niniejszym postępowaniu zarzuty, powód zaś nie zdołał wykazać, że było inaczej. Przeciwnie, z zeznań słuchanego w sprawie świadka J. S. Wynika m. in., że postanowienia Załącznika nr 7 były zapisane w procedurach banku i nie było możliwości ich zmiany. Potwierdziły się więc twierdzenia pozwanych, iż w tym zakresie były to postanowienia nieuzgodnione z nimi indywidualnie. W relacjach między stronami wydaje się też oczywiste, że pozwani mają pozycję konsumenta, tym bardziej, że kredyt miał być zaciągnięty na potrzeby zakupu domu mieszkalnego.
(101)Zdaniem Sądu kwestionowane przez powodów klauzule zawarte w ust. 2 pkt 2 i 4 załącznika nr 7 do umowy ksztaltują prawa i obowiązki pozwanego kredytobiorcy w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Powyższe wynika z faktu, że bank w tychże klauzulach odwoluje się do kursu obowiązującego w kredytującym banku, zgodnie z Tabelą kursów walut banku ogłaszaną w siedzibie banku, nie wskazując jednocześnie szczegółowych zasad określania sposobów ustalania kursu wymiany walut. W konsekwencji ustalenie kursu waluty pozostawiono w umowie do uznania banku. Takie postanowienia umowy, które zmierzają do naruszenia równorzędności stron umowy, nierównomiernie rozkładając uprawnienia i obowiązki między partnerami stosunku obligacyjnego, muszą być ocenione jako sprzeczne z dobrymi obyczajami. Natomiast o rażącym naruszeniu interesów konsumenta można mówić w przypadku prawnie relewantnego znaczenia tego nierównomiernego rozkładu praw i obowiązków stron umowy. Bank przyznał sobie prawo do jednostronnego regulowania wysokości rat kredytu waloryzowanego kursem
(102)franka. Jednocześnie prawo banku do ustalania kursu waluty w świetle zawartej przez strony umowy nie doznawało żadnych ograniczeń. Skoro bank może wybrać dowolne i niepoddające się weryfikacji kryteria ustalania kursów kupna i sprzedaży walut obcych, stanowiących narzędzie indeksacji kredytu i rat jego spłaty, wpływając na wysokość własnych korzyści finansowych i generując dla kredytobiorcy dodatkowe i nieprzewidywalne co do wysokości koszty kredytu, klauzule te rażąco naruszają zasadę równowagi kontraktowej stron na niekorzyść konsumentów, a także dobre obyczaje, które nakazują, by ponoszone przez konsumenta koszty związane z zawarciem i wykonywaniem umowy, o ile nie wynikają z czynników obiektywnych, były możliwe do przewidzenia, a sposób ich generowania poddawał się weryfikacji.
(103)Zdaniem Sądu, abuzywność dotyczy w niniejszej sprawie obu postanowień - zawartych w ust. 2 pkt 2 i 4 załącznika nr 7 do umowy kredytowej. Skutkiem zaś uznania klauzuli waloryzacyjnej za niedozwolone postanowienie umowne jest, to że zgodnie z art. 385 (1) $1zd. 2 k.c. postanowienie takie nie wiąże konsumenta. Przyjmuje się jednocześnie - stosownie do treści § 2 powołanego wyżej przepisu, że w takiej sytuacji umowa w pozostałej części nadal obowiązuje, jeżeli jest to możliwe po wyłączeniu owego postanowienia, nawet gdyby z okoliczności sprawy wynikało, że bez tych postanowień umowa nie zostałaby zawarta. Przy przejęciu jednak wskazanego wyżej założenia, że mamy do czynienia z ważną umową kredytu walutowego, należy rozważyć, czy bez klauzul waloryzacyjnych umowa może dalej obowiązywać, skoro brak jest postanowień umownych dotyczących tego, w jaki sposób należy przeliczyć kwotę kredytu na złote polskie, aby ustalić jaką kwotę w złotych polskich bank winien wypłacić pozwanym z tytułu udzielonego kredytu i jaką kwotę winni zwrócić pozwani bankowi tytułem zwrotu kredytu. Odwołując się do uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 2017 r. II CSK 803/16 i orzecznictwa tam przywołanego wskazać należy, iż dopuszcza się możliwość stosownego wypełnienia luk w umowie - przez zastąpienie pominiętego nieuczciwego warunku umowy przepisem o charakterze dyspozytywnym, a nawet przy braku możliwości zastosowania wprost odpowiedniego przepisu dyspozytywnego. W przedmiotowej sprawie jednak, jak słusznie podkreślali pozwani, nie było możliwe zastosowanie art. 385 k.c. w miejsce pominiętego postanowienia umownego, albowiem przepis ten w kształcie regulującym możliwość spełnienia świadczenia w walucie polskiej w przypadku, w którym przedmiotem zobowiązania jest suma pieniężna wyrażona w walucie obcej i określającym wartość waluty obcej według kursu średniego NBP, wszedł w życie dopiero w dniu 24 stycznia 2009 r., a więc już po zawarciu umowy przez strony. W uzasadnieniu cytowanego wyżej wyroku Sąd Najwyższy w takiej sytuacji wskazał dwa możliwe rozwiązania: bądź poszukiwanie w umowie postanowienia aprobowanego przez obie strony, wskazującego sposób przeliczenia waluty kredytu na złote polskie bądź zastosowanie per analogiam art. 41 prawa wekslowego.
(104)W sprawie niniejszej strona powodowa w piśmie procesowy z dnia 17 marca 2018 r., zgłaszając roszczenie ewentualne w złotych polskich zaproponowała, by wskaźnikiem tym był kurs średni NBP. Zauważyć należy w związku z tym, że do tego wskaźnika odwołały się również strony w treści załącznika nr 7 w ust. 3, w którym kredytobiorcy wyrazili zgodę na wystawienie bankowego tytułu egzekucyjnego w PLN przy przeliczeniu kwoty waluty właśnie wg takiego kursu, wobec czego wydaje się, że rozwiązanie takie mogłoby być ewentualnie rozważane. Tym niemniej zdaniem Sądu powód nie zdołał udowodnić swego roszczenia co do wysokości. Należy podkreślić, że co prawda do pozwu i kolejnych pism załączano szereg dokumentów, wskazujących na wysokość rat spłaty, które pozwani mieli regulować, czy zestawienia pewnych spłat. Dokumenty te jednak nie są dla Sądu do końca czytelne i jasne w swej treści. Sąd nie ma też pewności, czy są to zestawienia kompletne. Jako lakoniczne i niewystarczające Sąd ocenił również wyliczenie zawarte w piśmie procesowym, w którym powód zgłosił żądanie ewentualne zasądzenia świadczenia nienależnego w złotówkach. Do oceny przedłożonych dokumentów konieczna byłaby opinia biegłego z zakresu księgowości, który również przeliczyłby ewentualnie, w jaki sposób kształtuje się zadłużenie pozwanych w przypadku zastosowania innego przelicznika niż kurs wg tabel banku (np. kursu średniego NBP). Niemniej na rozprawie w dniu 19 marca 2018 r., na której Sąd zamknął rozprawę, strona powodowa nie podtrzymała wniosku o dopuszczenie dowodu z takiej opinii. W tej zaś sytuacji, nawet przy odrzuceniu tezy o nieważności umowy i wyeliminowaniu z umowy klauzul abuzywnych, uwzględnienie powództwa ani głównego ani ewentualnego nie było możliwe. Sąd wskazuje wreszcie, że z tych samych względów nie znalazł również podstaw do zasądzenia od pozwanych świadczenia w oparciu o przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu - skoro nie wykazano jego wysokości.
(105)W konsekwencji powyższych rozważań Sąd w punkcie i wyroku oddalił powództwo na podstawie art. 75 i 75 c prawa bankowego w zw. z art. 65 k.c., art. 89 k.c, w zw. z art. 58 k.c., art. 69 prawa bankowego w zw. z art. 58 k.c.
(106)Rozstrzygając o kosztach postępowania Sąd oparł się na art. 98 $ 113 k.p.c. i zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu. W konsekwencji, mając na względzie, że stroną wygrywającą byli pozwani T. i G. W., Sąd w punkcie 2 wyroku zasądził od powoda na rzecz pozwanych solidarnie kwotę 7.217 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Wysokość wynagrodzenia adwokata reprezentującego pozwanych ustalono w oparciu o przepisy obowiązującego w dacie wniesienia pozwu rozporządzania Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1800).